کتابخانه مجازی ادبیات

گویش خراسانی از گویش‌های اصیل و مهم زبان فارسی است که به سبب کثرت مردمانی که بدان سخن می‌گویند و نیز به سبب پایگاه محکمی که زبان فارسی همیشه در خطه خراسان داشته است، شناخت آن بایسته و سودبخش است. بسیاری از واژه‌هایی که در گذشته بخشی از گنجینه زبان فارسی را ساخته‌اند، امروزه در زبان روزمره کاربرد خود را از دست داده‌اند؛ اما در گویش خراسانی هنوز رواج دارند و زنده و کارساز مانده‌اند. میان آنها واژه‌های رسا و زیبا و مفیدی به چشم می‌خورند که امروز هم می‌توانند به کار آیند و بر غنای زبان بیفزایند. این کتاب به همین انگیزه‌ها فراهم آمده است. واژگان این فرهنگ عامیانه و گفتاری‌اند. واژگان خارجی رایج در پارسی خراسان در این فرهنگ کمتر آمده است.

منظور از این بررسی، نخست ضبط و ثبت گویش‌های رو به فراموشی‌نهاده نراق و محلات و بعد از آن برآورد شماره گویش‌های زنده و نمونه‌برداری از آنها در منطقه‌ای بوده است که از شمال به قم، از خاور به تفرش و اراک و خمین، از جنوب به اصفهان و گلپایگان و از باختر به کاشان محدود می‌گردد. گویش‌هایی که در این بخش بدان‌ها سخن گفته می‌شود، در همه جا «راجی» یا «رایجی» نامیده می‌شود.

این کتاب، کوششی است در راه گردآوری معادل‌های گوناگونی که مترجمان و مؤلفان زبان‌شناسی ایرانی در برگرداندن اصطلاحات بیگانه به کار گرفته‌اند. این واژه‌نامه همان‌گونه که از عنوان آن پیداست، تنها واژه‌نامه زبان‌شناسی نیست، چه اگر زبان‌شناسی به معنی اخص آن گرفته شود، حق آن است که پاره‌ای از این اصطلاحات کنار گذاشته شوند؛ ولی از آنجا که زبان‌شناسی در علوم دیگر چون روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی، فلسفه، صناعات ادبی و شعری، کامپیوتر، ریاضی و ... کاربرد پیدا کرده است، ناگزیر اصطلاحات اینگونه علوم و فنون نیز در حوزه زبان‌شناسی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. از این‌رو در اینجا کوشش شده این قبیل اصطلاحات و واژه‌ها هم که در واقع به علوم وابسته به زبان‌شناسی تعلق دارند، در این کتاب آورده شود.