کتابخانه مجازی ادبیات

محمدعلی داعی الاسلام مؤلف فرهنگی نظام در طی نطقی که در سنوات اخیر در دارالفنون ایران ایراد کرد ملت ایران و ملت هند را بدو برادر تشبیه نمود که سالیان دراز بینشان جدائی افتاده و امروز که یکدیگر را ملاقات میکنند، در اثر جدائی همدیگر را بسختی میشناسند و علاوه بر آنکه خویشاوند یکدیگر بلکه با هم برادرند. دراین کتاب کوشش شده است گوشه ای از روابط عمیقی که بین هند و ایران وجود داشته پرده برداشته شود. برای این منظور بین شاهنامه و مهابهارتا مقایسه شده و داستانهای این دو رزمنامه بزرگ جهان که نظیر ندارند به طور مجمل ذکر گردیده است.

کتاب «نغمه ایزدی» یا «بگ‌وت گیتا» یکی از آثار قدیمی هند و از سروده‌های مقدس سانسکریت می‌باشد. بگ‌وت گیتا که به فارسی نغمه ایزدی ترجمه شده است، یک نامه دینی است که به آموزش گیتا (فلسفه اخلاقی هند) پرداخته است. این متن حدود سه هزار سال قدمت دارد و از قدیمی‌ترین آموزه‌های مذهبی و اخلاقی آریایی‌های باستان می‌باشد. هند را کشور هفتادودو ملت می‌خوانند؛ زیرا در این کشور صدها دین و مذهب و مسلک قدیمی و جدید در کنار هم زندگی می‌کنند؛ اما اکثر این ادیان ریشه در باورهای قدیمی هند باستان دارند. باورهایی که اکثرا در کتاب «ریگودا» مکتوب شده و کتاب «نغمه ایزدی» نیز یک بخش مهم از همین کتاب می‌باشد. در این کتاب روایات بسیار جالب و شگفت‌انگیزی از اساطیر و حماسه‌های هندی در کنار یکدیگر ردیف شده‌اند. همچنین باورهای مذهبی و سروده‌های دینی نیز در این کتاب دیده می‌شوند. کتاب در حدود هفتصد بیت سروده است و از هجده فصل نیز تشکیل می‌شود و دارای آموزه‌های اخلاقی و عرفانی است.

در تاریخ فرهنگ و تمدن بشر، کمتر کتابی است که چون مجموعه حکایات پندآمیز (کلیله و دمنه) شهرت و محبوبیت داشته باشد و سرگذشتش این چنین با حوادث و اتفاقات تاریخ آمیخته باشد. نام اصلی کتاب پنج حکایت (پنجا تنتره) بود اما در جهان اسلام بنام کلیله و دمنه معروف شد. ترجمه عربی این کتاب به سوی غرب رفت و اکنون ترجمه های گوناگون که در سراسر جهان متمدن پراکنده شده و میلیونها نفر کودک و پیر و جوان به خواندن آن می پردازند همه از این مادر زاده شده اند، در شرق جهان اسلامی در عصر درخشان فرهنگ و ادب ایرا ن دوران سامانیان رودکی نخستین شاعر بزرگ پارسی گوی کلیله و دمنه را به شعر پارسی برگرداند. بار دیگر در نیمه دوم قرن دهم هجری در هنگام پادشاهی اکبر امپراطور مغولی هند بر پایه همان ترجمه های فارسی کلیله و دمنه کتاب عیار دانش تکوین یافت و سپس در اواخر همین قرن به فرمان اکبر، مصطفی خالقداد عباسی، که سانسکریت میدانست و قبلا چند کتاب از این زبان به فارسی ترجمه کرده بود، مامور شد که متن سانسکریت پنچاکیانه را به فارسی برگرداند. فرمان امپراطور جامه عمل به خود پوشید و کار ترجمه در آغاز قرن یازدهم پایان یافت و اکنون نسخه منحصر به فرد این ترجمه که علاوه بر اصالت چندین حکایت بیشتر از مجموعه نخستین دارد در موزه ملی دهلی نو نگهداری میشود....

بخش نخست کتاب درباره زندگانی محمد بن عبدالکریم شهرستانی است. و بخش دوم به آثار وی اختصاص دارد. در ادامه دو مکتوب از آثار شهرستانی به طبع رسیده است. مکتوب نخست تصنیفی درباره مسئله امر و خلق است که در خوارزم منعقد شد; مکتوب دوم نیز نامه ای از شهرستانی به محمد ایلاقی، حکیم هم عصر وی، درباره مسئله علم واجبالوجود است. نسخه خطی این دو مکتوب در کتابخانه مجلس نگهداری می شود. و تاریخ 1060 ق را بر خود دارد. گفتنی است: محمد بن عبدالکریم بن احمد شهرستانی، فیلسوف و متکلم برجسته سده ششم هجری قمری، در علم کلام بر طریقه اشعری بود. او صاحب تالیفات و تصنیفات پرشماری است که آوازه اش را در حوزه های علوم عقلی و فلسفی در سراسر جهان گسترانده است; به ویژه کتاب ملل و نحل او مرجع مطمئنی برای مستشرقان به شمار میآید