آزادی مطبوعات بعد از مشروطیت مدیون آذربایجان است، چون از سالها پیش در زمان ناصرالدین شاه قاجار ادارهای به نام اداره سانسور به تصدی اعتمادالسلطنه تشکیل شده بود که کلیه مطبوعات از ممیزی این اداره می گذشت و بعد اجازه انتشار مییافت. مشخص است که با وجود این کانون آزادی مطبوعات نمیتوانست مفهوم داشته باشد. چون مندرجات هر روزنامهای اگر کوچکترین مغایرتی با روش و سیاست دولت داشت به شدیدترین وجهی به عقوبت می رسید. بعد از گشایش نخستین مجلس شورای ملی و آمدن نمایندگان آذربایجان به تهران، موضوع آزادی مطبوعات توسط وکلای آذربایجان در مجلس مطرح و در اثر پافشاری آنان سانسور لغو و قانون مطبوعات در روز شنبه پنجم محرم الحرام 1326 هجری قمری با حضور 86 نفر از نمایندگان مجلس و با 76 رای به تصویب رسید و بدین ترتیب بند از پای مطبوعات برداشته شد و روزنامهها توانستند برای نخستین بار بدون سانسور منتشر شوند
در آغاز این کتاب نوشتهای با عنوان "تاریخ ادب فرهنگ یزد "آمده که در آن به تاریخ ایران در نیمه نخست عصر قاجار، تاریخ یزد در حیات "وامق "(مولف تذکره میکده)، و وضع ادب و فرهنگ در عصر قاجار (به ویژه در یزد) اشارتی رفته است .در بخش دوم کتاب، تذکره میکده و جایگاه آن در تاریخ ادب فارسی، بررسی میشود .(تذکره میکده معرفی شاعران یزد یا مقیم یزد است که معاصر مولف بودهاند" .شاعرانی که وامق یزدی در تذکره خود آورده است، اغلب آنها را خود دیده و با آنها دوستی و همراهی داشته است .در محضر برخی از آنها نیز کسب فیض نموده است .از شصت شاعر و عارف و خوشنویس و هنرمندی که از آنها نام میبرد، تنها با چند نفر ...دیدار و برخوردی نداشته است .("...در این بخش همچنین به ارزشهای ادبی، تاریخی، اجتماعی و فرهنگی تذکره میکده اشاره شده است ;ضمن آن که نگارنده انتقاداتی بر تذکره میکده آورده است .پایان بخش دوم، شرحی است بر زندگی و آثار محمدعلی وامق یزدی که در پی آن، متن تذکره میکده درج گردیده است .
اسناد این مجلد از تنوع مطلب برخوردار است: از رقابت میرزا آقاخان نوری صدراعظم با فرخ خان امین الدوله، تا علیق اسبان توپخانه اصفهان. از روابط سیاسی ایران با کشورهای انگلیس و عثمانی تا قبض مستمری ملارمضان....
کتاب مشاهیر آذربایجان اثری به قلم صمد سرداری نیا است. گرچه وقتی صحبت از مشاهیر آذربایجان می شود بلافاصله نام استاد شهریار به یاد می آید اما افراد مشهور این دیار، کم نیستند. نویسنده در این اثر با ذکر نام مشاهیر دیگر این دیار سعی بر ماندگار کردن نام و یاد آنان داشته تا بلکه بتوان قدری از زحمات آنان را جبران نمود. جلد دوم این مجموعه شرح احوال و مبارزات انقلابی و مجاهدات علمی-فرهنگی چند تن دیگر از رجال پیشگام و نام آور این مرز و بوم را در بردارد
کتاب مشاهیر آذربایجان اثری به قلم صمد سرداری نیا است. گرچه وقتی صحبت از مشاهیر آذربایجان می شود بلافاصله نام استاد شهریار به یاد می آید اما افراد مشهور این دیار، کم نیستند. نویسنده در این اثر با ذکر نام مشاهیر دیگر این دیار سعی بر ماندگار کردن نام و یاد آنان داشته تا بلکه بتوان قدری از زحمات آنان را جبران نمود.