کتابخانه مجازی ادبیات

آنچه در این جزوه آمده است نظری است به ادبیات قبل از اسلام ترکها، شناخت اوزان و رسالت تاریخی آنها، شناخت قاضی برهان الدین، و سخنی پیرامون فولکلور و بایاتیلار.

اشا در فرهنگ اوستا و آیین مزدیسنا و آرمان پارسایی دارای معنای بسیار ژرف و گسترده است و یکی از پایه های این فرهنگ به شمار می رود. اشا در اوستا به معنای نظم و هنجار فرمانروا بر جهان هستی و همچنین نظم و هنجار فرمانروا بر روان و زندگی آدمی است که راستی نمایش آنست. اشا معنای پاکی را نیز میدهد و هنگامی که وازه اشا و اشو و اشویی بکار برده می شود به روان اندیشه و گفتار و کرداری اشاره می شود که از هرگونه آلودگی و پلیدی بری باشد. اشو شخصی است پاک و راست، شخصی زدوده از هر گونه پیرایه ناراستی و کژ روی. و هیشتا در اوستا به معنای بهترین است واژه "اشا و هیشتا" یا "اردیبهشت" به معنای "راستی و پاکی بهترین" است و اردیبهشت که یکی از پایه های آرمان پارسایی است در سراسر اوستا ستوده میشود. در بخش نخست کتاب گوشه ای از جهان هستی تصویر شده است و نشان داده شده است که سامان هستی چیست و چگونه جهان شگفتی آور پیرامون ما گرد آورده ای از هنجار و سامانی است که درازنا و ژرفنای آن هرگز به گمان و اندیشه در نمی آید. هنگام بررسی فلسفه اشا می رسیم به اشای روانی یعنی سامان و هنجار روانی که این گفته نیز از دیدگاه روانشناسی امروز نیز درخور بررسی و توجه بسیاری است، آیین مزدیسنا و آرمان پارسایی بر آن است که بر روان آدمی سامان و هنجار فرمان میراند. آدم روان درست کسی است که روانش از سامان و هنجار بیرون نمی رود. در بخش دوم کتاب هنگام بررسی اشا یا هنجار روانی از زندگی آدمهایی یاد شده است که هر کدام به علتی روانشان از هنجار بیرون شده است و این ناهنجاری روان آنها را گرفته دردها و رنجهایی کرده است که در کتاب امده است. بخش سوم کتاب ویژه هنجار اجتماعی است که "داد" و " دادگری" یا "قسط" و عدل نمودار آن است که باز در بخش سوم گوشه هایی از اجتماعی که گرفتار بیداد شده نشان داده شده است. بخش چهارم کتاب از هنجار اقتصادی و دو بخش دیگر از هنجار و سامان در جهان و در طبیعت سخن می رود.

یکی از مشخصات قرن بیستم فزونی مطبوعات آنست. امروز نوشتن مانند حرف زدن امری عادی شده. با وجود این نسبت به قرن نوزدهم آثاری که واقعا بشود آنها را شاهکار نامید رو به کاهش نهاده. علت چیست؟ به عقیده نگارنده علتش اینست که نویسندگان قرن بیستم به سرعت می نویسند، کم فکر و مطالعه می کنند و زیاد به مطلب شاخ و برگ میدهند. بوفون می گوید: خوب نوشتن یعنی خوب فکر کردن، خوب حس کردن، خوب بیان کردن و این سه کار نیاز به فکر و روح و ذوق خوب دارد. بوفون فراموش کرده است که خوب نوشتن حوصله و وقت هم لازم دارد ولی امروزه مردم به قدری گرفتارند که حوصله اینکه قسمت اعظم اوقات خود را به مطالعه و تفکر عمیق بگذرانند ندارند. نتیجه این روش همین اوضاعی است که ملاحظه میکنید. قدماء در نوشتن واقعا زحمت می کشیدند فردوسی سی سال زحمت کشید تا شاهنامه را نوشت...

مهرداد مهرین در مقدمه کتاب می گوید: "...نام فارابی در اروپا در ردیف ابن رشد، ابن سینا، موسی بن میمون، فخر رازی، غزالی قرار گرفته بود. فارابی را معلم ثانی خوانده اند زیرا در بسیاری از علوم دوران خود سرآمد همگان بود و در بسیاری از علوم و فنون به درجه اجتهاد رسید. با اینکه قسمت اعظم تعالیم فارابی امروزه باطل و مطرود است و حتی فلسفه اش مانند فلسفه ارسطو حاوی خرافات عجیب و غریب است بر آن شدم در احوالات او تفحص و تجسس کنم و از آنجا که عربی نمیدانستم با کمک دوستم داود رسایی کتابی درباره زندگی و فلسفه فارابی تالیف کردم"