این کتاب در واقع بحثی است درباره شعر امروز فارسی بهویژه از جهت محتوا و بنیانهای فکری شاعران ایران از مشروطیت تا عصر حاضر. در این کتاب ابتدا از ظهور تجدد در شعر فارسی و علل و عوامل آن سخن رفته و سپس از از تجدد واقعی با ظهور نیمایوشیج پایهگذار شعر نو بحث میشود و نیما به عنوان نخستین بنیانگذار شعر نو فارسی معرفی شده و نظریات و عقاید او دربارۀ شعر و شیوۀ جدید مورد بررسی قرار گرفته است. پس از آن نشان داده شده که با ظهور نیما و بهویژه تحولی که در شعر او به وجود میآید، دو شاخۀ اصلی از درخت شعر او جدا میگردد: یکی شعر نو تغزلی که ریشه در «افسانه» دارد و دیگر شعر نو حماسی و اجتماعی که از شعر تحولیافته نیما یعنی اشعار نو او مایه میگیرد.
در این کتاب معاصران شاملو، از جمله منوچهر آتشی، رضا براهنی، ناصر پاکدامن، مسعود خیام، نصرت رحمانی، یداله رویایی، حسن زرهی، شمس لنگرودی، عمران صلاحی، جواد مجابی، محمد محمد علی و... قلم زده اند. بخش اعظم مطالب این کتاب برای نخستین بار در ایران منتشر می شود. ادیسه ی بامداد، در جست و جوی آن چیزهاست که همیشه از نگاه ها و متن ها گریخته اند، همه ی آن چیزهایی که ما را به شاملو و کار شاملو نزدیک و نزدیک تر می کند. به این اعتبار، به جای تکرار دانسته ها، شروع نادانسته ها را پیش کشیده ایم و سفری در پیش گرفته ایم که هدف اش شناخت کسی است که در شعر حسادت برانگیز «درآستانه»، سفر جان کاه و فرصت کوتاه را به جان می پذیرد. این چه شاعری است که حسرت نمی خورد ؟ و چه برجا گذاشته که حسادت برمی انگیزد ؟ چه بر جای گذاشته که برجا می ماند و شاعر را برپا می کند ؟ ما، کارمان را بر کشف گوشه های پنهان اش گذاشته ایم... بخش نخست کتاب به زنده گی شاملو می پردازد. زنده گی نامه ی احمد شاملو، و منابع دیگری مثل آن چه شاملو در روزنامه ی کیهان درباره ی زنده گی اش نوشته، از جمله مطالب این بخش است. یاد بامداد، بخش دیگر کتاب است، در این قسمت شاعران و نویسنده گان از خاطرات شان با شاملو می گویند. بزرگ داشت بامداد، بخش سوم کتاب است. پیام ها، سخن رانی ها و یادداشت هایی که بعد از مرگ شاملو از جانب هم راهان شاملو منتشر شده است. بخش بعدی، نقد و بررسی شاملو و آثارش است. رضا براهنی، ناصر پاکدامن، تقی پورنامداریان، علی حصوری، یداله رویایی، حسن زرهی، میرزا آقا عسگری، شمس لنگرودی و دیگران نقد دقیقی از نیم قرن فعالیت شاملو را ارائه می کنند. گفت و نگفت از بامداد مجموعه ی گفت و گوهاست. گفت و گوهایی با شاعران (مفتون امینی، منوچهر آتشی، نصرت رحمانی، محمد حقوقی، محمد علی سپانلو، سهراب مازندرانی، ضیا موحد، علی باباچاهی)، با نویسنده گان (جواد مجابی، نسیم خاکسار، جلال سرفراز، اسد سیف، داریوش کارگر، رضا مقصدی، محمد محمد علی)، و همین طور آیدا سرکیسیان، و بخش های مهمی از گفت و گوی هفده ساعته ی احمد شاملو با مجله ی فردوسی، مطالب این بخش را تشکیل می دهد. متن کامل سخنرانی احمد شاملو در دانش گاه برکلی که بحث های فراوانی را به همراه داشت، و به قضیه ی معروف «فردوسی و شاملو» دامن زد، در این کتاب آمده است. این نخستین بار است که متن این سخن رانی به صورت کامل در ایران منتشر می شود. نقد و نظر محمدرضا باطنی و شمس لنگرودی درباره ی این سخن رانی، در ادامه آمده است. شاملو در سکانس آخر، متن سناریوی فیلمی است که بهمن مقصودلو درباره ی شاملو ساخته است. درین فیلم، در کنار احمد شاملو، محمود دولت آبادی، ناصر تقوایی، محمد علی سپانلو، سیمین بهبهانی، عباس کیارستمی، محمد حقوقی، بهرام بیضایی، اسماعیل نوری علا، و آیدا حضور می یابند. متن سناریو صحبت های این افراد را دربر می گیرد. انتشار «ادیسه ی بامداد»، فرصتی است برای کشف فضاهای کور، در زنده گی، در شعر و ادبیاتی که نام احمد شاملو را با خود می برد...
کتاب تحقیقات ادبی یا سخنانی پیرامون شعر و شاعری تالیف کیوان سمیعی است. این کتاب در سال 1361 توسط انتشارات زوار منتشر شده است. فهرست کتاب شامل شصت موضوع است و عناوین برخی از آنها عبارتند از: قلمرو و نفوذ زبان تازی، تاثیر شعر در نفس، قدیمی ترین شعر عربی، علم بدیع، قواعد ماده تاریخ، مخارج حروف، پیشگویی به وسیله احکام نجوم، تضمین غزلیات حافظ، دستور زبان فارسی و ...
عشق پهلوان/ غلامحسین یوسفی، بلاغت فردوسی/ ضیاءالدین سجادی، شخصیتهای اساطیری شاهنامه/ رحیم عقیقی، رستم قهرمان حماسه ملی ایران/ جلال متینی، ارزش خرد در نظر فردوسی/ محمدمهدی رکنی، جهانبینی فردوسی/ رعدی آذرخشی، یکی از منابع پهلوی شاهنامه/ ماهیار نوابی و نسخههای خطی قدیم باید ملاک تصحیح متون ادبی بشود/ مجتبی مینوی عناوین سخنرانیهایی هستند که به مناسبت هفته اول و دوم فردوسی در دانشگاه فردوسی مشهد در سالهای 1351 و 1352 ایراد شدهاند و در این کتاب متن آنها آورده شده است.
نقد ادبی بررسی همهجانبه و کامل یک نثر ادبی است. از اینرو اکتفا به شکل ظاهری اثر یعنی توجه به نقد لغوی کافی نیست و منتقد میباید به بحث در باب جوهر و معنی و مضمون یک اثر ادبی نیز بپردازد و هدف و غرض خاص شاعر یا نویسنده را بازگو کند. این کتاب که توسط عبدالحسین و حمید زرینکوب در سال 1360 به نگارش درآمده، برای سال چهارم آموزش متوسطه عمومی فرهنگ و ادب منتشر شده است. این کتاب از چهار فصل تشکیل شده که ابتدا به تعاریف و انواع نقد پرداخته شده و در فصل دوم نقد ادبی در ایران و شناخت شعر و نثر تبیین شده است. فصل سوم اختصاص یافته به نقد ادبی در یونان و اروپا و بالاخره در فصل پایانی تحلیل آثار مهم نظم و نثر فارسی با ذکر نمونه آورده شده است.