این کتاب که پیشدرآمدی است بر بررسی تحول اشعار عرفانی در ادبیات سنتی فارسی، سیر تفکر صوفیانه را از آغاز (سدههای چهارم و پنجم هجری) تا زمان عبدالرحمن جامی (اواخر سدۀ نهم هجری) پی میگیرد. مؤلف که از استادان برجسته فارسیشناسی دانشگاه معروف لایدن هلند بوده، آثار و پژوهشهای متعددی درباره ادبیات کلاسیک فارسی داشته است. او در این کتاب بعد از بررسی رابطه تصوف و ادبیات، پژوهش خود را با توجه به چهار نوع ادبی لطایف عرفانی، موعظه، شعر عاشقانه و قصهها و روایتهای منظوم رمزی در قالبهای چارگانی، قصیده، غزل و مثنوی دنبال کرده، شاعرانی که در هر قالب شعر صوفیانهای سرودهاند، معرفی و آثارشان را به اختصار تحلیل کرده و آگاهیهای تازه درباره بسیاری از جنبههای صوری و محتوایی شعر صوفیانه در دسترس نهاده است.
این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.
این پژوهش با هدف آسان سازی و روان گویی مطالب و معانی پیچیده و دشوار در "مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز" اثر شیخ محمد لاهیجی تهیه شده است. غامض بودن عبارات و تعقیدات کلام و اطناب بیان شارح، نگارنده را واداشته تا در عین رسایی پیام و شیوایی بیان، مفاهیم صریح عرفانی را با عباراتی موجز و مختصر در دسترس جویندگان اسرار الهی و پویندگان حقایق معانی قرار دهد زیرا معتقد است که "خَیرُ الکَلام ما قَلَّ وَ دَلَّ وَ لَم یَمَل".