این کتاب به ریشههای ارتباط مطبوعات پیش از مشروطه ایران با موضوع کودک و نوجوان میپردازد. این پژوهش با بررسی نشریات و روزنامهها در سالهای پیش از صدور فرمان مشروطیت، نخستین مطالبی را که با موضوع کودکان به انتشار رسیده است، جستجو و بررسی میکند. همچنین اولین نشریات ویژه نوجوانان را مورد معرفی و تحلیل قرار میدهد. در این کتاب، اطلاعات جدید و ارزشمندی در اختیار علاقمندان تاریخ، مسائل فرهنگی، ادبیات کودک و روزنامهنگاری قرار گرفته است.
آنچه در این کتاب میخوانید نخست به صورت چهل و چهار مقاله از 27 بهمن 1343تا 19 اردیبهت 1344 شمسی در روزنامه یومیه صبح آژنگ چاپ تهران انتشار یافت، و اکنون پس از تجدیدنظر و گروه بندی مطالب در اختیار شما قررار می گیرد، قسمت هایی از آنچه در روزنامه آژنگ به چاپ می رسید به طور منظم در بولتن اکوآف ایران در تهران به زبان انگلیسی منعکس می گردد.
شخصیتهایی که این فرهنگ به آنها پرداخته، از میان حدود 1500 عنوان شخصیت داستانی برگزیده شده است. در ارزیابیها ابتدا این فهرست به چارصد عنوان کاسته شده و بعد از جستجو و با توجه به شهرت و آوازه شخصیتها به 150 عنوان رسیده است. سرانجام بر اساس ملاکهایی که نویسندگان مدنظر داشتهاند، حدود چهل شخصیت بر اساس امتیازهایی برای گردآمدن در فرهنگ برگزیده شدهاند. بنابراین در این دو جلد شخصیتهای اصلی چند داستان مربوط به ادبیات کودکان و نوجوانان بررسی شده است. شخصیتهای اصلی این داستانها عموماً کودکان یا نوجوانان هستند.
این کتاب دربرگیرنده منتخبی از نقدهای نویسنده بر کتابهای ادبیات کودک و نوجوان است که طی سالهای 1376 تا 1380 نگارش یافتهاند. در انتخاب نقدها کوشیده شده کارهایی که ماندگاری و چالش فکری بیشتری داشتهاند، گزینش شوند؛ به گونهای که در خلال بررسی یک کتاب، مسائل کلیتری درباره ادبیات و ادبیات کودک مطرح شده باشد تا مطالعه نقد، مستقل از کتاب هم از بهره تهی نباشد.