کتابخانه مجازی ادبیات

در این کتاب شرح حال تمام عرفای کرمانی و منتسب به کرمان از منابع گوناگون استخراج و برای هریک سرگذشتی موجز که شامل نکات و خطوط اصلی حیات آنان باشد نوشته شده است چنانچه شیوه زندگینامه نویسی جدید است؛ همچنین برای رعایت اختصار و ایجاز از ذکر کرامات عرفا صرف نظر شده و البته چون منابع مربوط به زندگینامه هریک از عرفا ذکر گردیده است علاقه‌مندان به بسط و تفضیل و شرح کرامات و مقامات می‌توانند به آن منابع مراجعه کنند بسیاری از عرفا شعر نیز می‌سروده‌اند و صاحب دیوان و منظومه بوده‌اند، تنظیم و شرح حال عرفای کرمان در این کتاب به دوگونه ممکن بود: یکی ترتیب تاریخی، یعنی اینکه سرگذشت افراد مختلف بر اساس زمان و قرن حیاتشان و با ملاحظه تاریخ فوت آنها تنظیم گردد، و دیگر ترتیب الفبایی بر اساس نام یا لقب مشهور آنان، ترتیب تاریخی به علت آنکه تاریخ وفات و حتی قرن و زمان حیات عده‌ای نامعلوم بود با دشواری‌هایی مواجه می‌شد، لذا ترتیب الفبایی برگزیده شد، بدین نحو که سرگذشت عرفا به ترتیب نام یا لقب و نسبت منظم شده و منابع و مآخذ سرگذشتنامه نیز به اختصار ذکر گردیده و در پایان کتاب مشخصات کامل مراجع و منابع آمده است.

درون‌مایه اصلی این کتاب فرازونشیب‌هایی است که تصوف طی 250 سال از نیمه سده هجدهم تا نیمه سده بیستم میلادی در جهان اسلام پیموده است و مواضعی که متصفوه در رویارویی با تحولات اجتماعی و سیاسی و پدیده‌های جدید در این دو سده اختیار کرده‌اند. سخن از تلاش‌های خصمانه‌ای است که در طی این مدت برای بیرون راندن صوفیان از صحنۀ جوامع اسلامی صورت گرفته و کوشش‌هایی که صوفیان برای حفظ هویت خود بدان دست زده‌اند. حوزۀ بررسی کتاب گسترۀ جغرافیایی وسیعی است که دامنۀ ن از مراکش و غرب آفریقا تا مصر و سودان و از قفقاز و ترکیه تا هندوستان کشیده شده است، گرچه در این میان جای پاره‌ای از خاستگاه‌های اصلی تصوف یعنی عراق و ایران تقریباً خالی است. «ضدتصوف» در این کتاب طبعاً به دو معنا گرفته شده است: ضدیت از درون و ضدیت از بیرون.

این کتاب حاوی اطلاعات جالبی درباره برخی آثار باستانی لرستان از جمله پل «شاپوری پل کشکان»، «پل دختر»، پل «گاومیشان»، قلعه خرم آباد، عمارت صخره ای «کبکان»، دژ تاریخی «مُنگره» و ... است و اشاره مؤلف به فروش اشیای عتیقه نیز جالب است؛ زیرا متوجه می شویم متجاوز از ۱۰۰ سال پیش غارت آثار باستانی لرستان شروع شده که متأسفانه هنوز هم ادامه دارد هر چند در مقیاس کمتری. لرستان یکی از مناطق باستانی ایران است که در چند هزار سال گذشته، همواره شاهد تمدن های درخشانی بوده است، آثار دهات، شهرها، جاده ها، پل ها و دژهای باستانی، همه گواه بر این مدعاست، اما با این حال، لرستان هنوز ناشناخته مانده و مسلم است شناخت آن و یا هر منطقه دیگر از این سرزمین پهناور، نیاز به مطالعه همه جانبه و همکاری متخصصین رشته های مختلفی چون باستان شناسی، تاریخ، مردم شناسی، جامعه شناسی، جغرافیا و ... دارد. چنان که باستان شناسان و مورخین می توانند از طریق حفاری و بررسی اسناد و مدارک به چگونگی روند تغییر و تحولات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و دینی کشورمان پی ببرند، در این رابطه، مطالعات مردم شناسی و جامعه شناسی برای شناخت اوضاع کنونی لرستان و برنامه ریزی های آینده ضروری است، چرا که هم اکنون شاهد تغییر و تحولات بزرگی در زمینه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و دینی و ... هستیم و در مجموع می توان گفت که لرستان وارد عصر جدیدی شده که در مقایسه با یک قرن پیش کاملاً متفاوت است. تاکنون مطالعات باستان شناسی به طور بسیار محدود، فقط در چند محل صورت گرفته است، که در این میان، اطلاعات قابل ملاحظه ای درباره دوره پیش از تاریخ کسب کرده ایم، با این حال، هنوز مطالعات عمیق و گسترده ای در زمینه دوره تاریخی صورت نگرفته و آثار باستانی مربوط به عیلامیان، کاسیت ها، مادها، هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان، ساسانیان و دوره اسلامی که پیشینه تاریخی ما را تشکیل می دهند در انتظار کاوش و بررسی مانده اند، از طرفی مطالعات تاریخی به ویژه از آغاز دوره اسلامی به نسبت شواهد و مدارک موجود از قبیل کتاب ها، احکام، قباله ها، وقف نامه ها و سنگ نبشته های گورستان ها دقیقاً بررسی نشده اند. این رساله به وسیله یکی از مأموران قاجار تحت عنوان جغرافیای لرستان در سال ۱۳۰۰ ق. و گویا به فرمان ناصرالدین شاه نگاشته شده است. اصل رساله در کتابخانه ملی نگهداری می شود و چاپ فعلی از روی همین نسخه است.

اهمیت فرهنگ‌های لغت و اصطلاحات در تقویت مبانی زبان ملی و غنای آن بر کسی پوشیده نیست. این فرهنگ در دو نسخه خطی متعلق به مصحح چهار اصطلاح دارد که در نسخ خطی و چاپی این کتاب دیده نمی‌شود و همچنین در این چاپ 124 اصطلاح آمده که نسبت به تصحیح محمود کتیرایی، 16 اصطلاح اضافی را داراست. این کتاب افزون بر فرهنگ اصطلاحات، بیان‌کننده بسیاری از رفتار و کردار و روابط افراد مختلف اجتماع است و یکی از منابع شناخت فرهنگ ملی محسوب می‌شود. این کتاب کوچک تاکنون به نُه اسم و به نفر نسبت داده شده است: میرزا آقا، میرزا حبیب‌الله لشکرنویس، شریعتمدار تبریزی.