کتابخانه مجازی ادبیات

میان سال‌های 1915 و 1930 جمعی از اندیشه‌مندان و آزادی‌خواهان ایرانی در شهر برلن زیستند و از طریق انتشار چند مجله و روزنامه اندیشه‌ها و موضوعاتی را مطرح کردند که از نظر سیر تاریخ اندیشه معاصر ایران دارای اهمیت بسیاری است. در این کتاب کارنامه این گروه که شامل افرادی چون تقی‌زاده، جمال‌زاده، محمد قزوینی، مشفق کاظمی، کاظم‌زاده ایرانشهر بود، بررسی شده و کم‌وکیف فعالیت‌های آنها که به ناسیونالیسم، تجددخواهی، دمکراسی، آموزش عمومی و اصلاح ساختار قدرت دولت و دین و جامعه معطوف بود، به تحلیل کشیده شده است.

سد البرز که به لحاظ جغرافیایی، گیلان را از نواحی مرکزی ایران، طی قرون گذشته، جدا نگه داشته باعث انزوای نسبی اقوام گیل و دیلم شده است. هرگاه بخواهیم از راه آثار زبانی گیلانیان، رد و نشانه‌ای از ارتباط مردم این سامان با فارس‌زبانان بیابیم، پیش از عصر صفویه تنها جسته گریخته به شواهدی برمی‌خوریم. آثار مکتوب فارسی گیلانیان پیش از این عصر انگشت‌شمار و عموماً متعلق به کسانی است که برای تحصیل علم یا به قصد زیارت اماکن مقدس و بزرگان دین دانش و تصوف، زادگاه خود را ترک گفته‌اند و در بیرون از مرزهای گیلان به تصنیف و تألیف دست زده‌اند. باری، در سراسر گیلان‌زمین، پیش از آن دوره، مرکزی آموزشی وجود نداشت که زبان فارسی در آن تعلیم داده شود یا ولی‌نعمتانی که مشوق فارسی گویان و فارسی‌ نویسان باشند. حتی در چند قرن اخیر، طالقانی‌ها بودند که در شهر رشت و شاید مراکز شهری دیگر و بقعه‌ها مکتب‌هایی تأسیس کردند که در آنها به کودکان مکتبی قرآن و خواندن و نوشتن می‌آموختند.