از آنجا که فرهنگ در پویه تاریخ شکل میگیرد، در ابتدای کار نظری گذرا بر شاهرود و پویه تاریخ افکنده شده است. در این دیدگاه سفرهای گوناگون، کتب تاریخی، شواهد باستانشناسی و سایر اسناد به کمک مؤلف آمده است. آثار تاریخی نیز در این راستا بیتأثیر نبوده و از گذر آنها نظری بر جغرافیای شاهرود انداخته شده است. سپس گام به قلمرو اصلی کتاب گذاشته شده و از ادبیات شفاهی شروع شده و با ذکر چند نمونه از افسانههای شاهرود، به دنیای مثلها وارد شده است. در این کتاب در ابتدای هر فصل مقدمهای تحقیقی برای اطلاع بیشتر خواننده آورده شده است.
اسطوره دده قورقود یکی از آثار برجسته کلاسیک است که در اوایل سده 19متن کهن از آن در یکی از کتابخانههای آلمان شناسایی شده و از آن پس پژوهشهای مختلفی درباره این اسطوره صورت گرفته است .در این نوشتار ابتدا به اهمیت انسان شناختی و تاریخ کتاب یاد شده اشاره میگردد ;سپس پیشینه آفرینش، تدوین و چاپ این اثر معرفی میشود .مطلب بعدی کتاب بحثی است درباره چند شخصیت حماسی دده قورقود که در پی آن از جایگاه تاریخی و اجتماعی زنان "اوغوز "سخن به میان میآید .سبک ادبی و شیوه نگارش دده قورقود، و محتوای اسطورهای کتاب و آثار جهان بینیهای باستانی از دیگر مباحث این مجموعه هستند .
نگارنده در ابتدای کتاب یادآور میشود که "موسیقی عامیانه ناظر بر وقایع مهم زندگی از جمله تولد تا مرگ است .این هنر بنابه مقتضیات زمان و مکان و موضوع فرق پیدا میکند و در واقع بیان احساسات پاک و صادقانه مردم است که در فرم و قالب مناسب با موضوع و فعالیت ارائه میشود .موسیقی عامیانه ایران در تمام اشکال خود سرشار از مضامین اسلامی است و این امر جزء ویژگیهای این هنر ساده و بی پیرایه نیز محسوب میشود ."وی در این کتاب نغمهها و سرودههای عامیانه را در قالب یازده موضوع که عمدتا نام و نشانی از مولای متقیان علی (ع) دارند گردآوری و بررسی نموده که عبارتاند از" :ترانههای کار"، "دامداری"، "اعتقادات و باورهای عامیانه در خصوص ابزار موسیقی"، "نغمات و دعاهای رمضان"، "موسیقی در آیینهای نوروزی"، "دوبیتیهای عامیانه"، "متلها یا قصه ترانههای عامیانه"، "لالاییها"، "نغمههای عروسی"، "نغمههای حماسی " و "ترانههای مذهبی ."در بخش انتهایی کتاب، "منابع و ماخذ "و "نمایه "فراهم آمده است .
ابن یمین دریافتها و دانستهها نظری، علمی، عقلی و احساسیاش را از رفتارهای باید و نباید مردم در قالب پند و اندرز به زبان شعر بیان کرده است. حتی روزگاری که به کنج عزلت میرود و در مولدش فرومد به دهقانی مشغول میشود، باز از توصیه و نصیحت دست برنمیدارد و از گفتن باز نمیماند. این کتاب کلیات دیوان این یمین است که با مقدمه مفصل نگارنده در باب احوال و آثار ابن یمین، همچنین بررسی اوضاع سیاسی و اجتماعی عصر و مختصات شعر او به طبع رسیده است. نویسنده در مقدمه کوشیده تا چهره مردمی ابن یمین را بر اساس شعر او نمایان کند.