مثنوی تنها از دید لغوی و ادبی و آرایههای بدیعی قابل فهم و هضم نیست. مولانا فقه، حدیث، تفسیر، حکمت، عرفان، تاریخ و بسیاری از دانشهای زمان خود را در کتاب عظیم خود اورده است.اگر خواننده مثنوی با ان دانشها آشنایی نداشته باشد، فهم مثنوی برای او دشوار خواهد بود. در این مقاله کوشش شده است که برخی از دانشهایی که در مثنوی آمده است با مثال توضیح داده شود.
تفرج صنع مجموعۀ برخی مقالات و گفتوگوهای مطبوعاتی عبدالکریم سروش در موضوعات علم اخلاق، فلسفۀ علم و تکنولوژی و علوم انسانی است. هفتهها و ماههایی که این مصاحبهها انجام میشد و تحریر مییافت، ایامی پر التهاب بود و نام علوم انسانی در مخاطب ناآشنا نفرت و وحشت را با هم بر میانگیخت؛ نفرت از علومی که به صورت علم مینمایند و به واقع علم نیستند و وحشت از دانشهایی که جمعی شعبدهباز برای بندنهادن بر پای مستضعفان و ربودن سرمایۀ ایمان آنان پرداخته و برساختهاند و به امتهای ستمکشیده به تزویر و فریب فروختهاند. غوغای سختی در معاندت و معاضدت این علوم برآورده بودند و از دو طرف کشمکش عنیفی میرفت.
کتاب حاضر مشتمل بر دو گفتار به زبان فرانسوی، به خامه توانای استادان گرامی دکتر صفا و لیوه روسای محترم دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و استراسبورگ و یک مقدمه از نویسنده در معرفی کامل نسخه خطی کتابخانه ملی و دانشگاهی استراسبورگ و شرح یکصد و شصت و هشت بیت از مثنوی گلشن راز که متاسفانه شارح عارف آن تاکنون ناشناخته مانده است. و در آخر تعلیقاتی که برای حل مشکلات و توضیح و تعریف لغات و مصطلحات عرفانی و فلسفی به کوشش نویسنده فراهم گردیده است.
تحقیق ماللهند، قسمت فلسفه، کتابی است نوشته ابوریحان بیرونی درباره گذشته و فرهنگ هند. اهمیت کتاب ماللهند در معتبر و مستند بودن اطلاعات آن است، و امروز که هزار سال از نگارش آن میگذرد هنوز به عنوان مرجعی معتبر شناخته میشود. بیرونی این کتاب را پس از سفری که همراه لشکرسلطان محمود به هند کرد نوشت. ادوارد زاخائو آن را نخست به آلمانی و سپس به انگلیسی ترجمه کرد.