از قرن هفتم هجری به بعد فرصت بهتری برای اخلال در تقویم باستانی پیدا شد. جدال بر سر تاریخ و تاریخگذاری و وضع تاریخ جدید در اواسط قرن سوم هجری شروع میشود. هیچ کتابی درباره تاریخگذاری و تقویم به نظر نرسیده است که آثار جعل و اختلاف روایات که نتیجه همان جعل و حک است در آن دیده نشود. در این کتاب درباره تقویم و تاریخنگاری در ایران مطالبی به نگارش درآمده است.
کتاب، مجموعه مقالاتی است در زمینه "فلسفه تاریخ"، "روششناسی در تاریخ "و "مکاتب تاریخنگاری معاصر "که در سه بخش تنظیم شده است .بخش اول شامل پنج مقاله است1 : فلسفه تاریخ :نگاهی به دیدگاههای رایج در فلسفه معاصر تاریخ/ آر.اف.اتکینسون (شامل" :رویکردهای جوهری و تحلیلی"، "فلسفه تحلیلی یا انتقادی تاریخ"، "فلسفه جوهری یا نظری تاریخ)2 ;" مدخلی بر فلسفه تاریخ : گذشته، حال، آینده/ مایکل استنفورد (شامل" :اهمیت و جذبه تاریخ"، "ویژگیهای فلسفی تاریخ"، "غفلت از فلسفه تاریخ در دوران معاصر"، "وضعیت کنونی فلسفه تاریخ"، "نحوه ارتباط فلسفه تاریخ با سایر رشتهها"، "فلسفه تاریخ و دغدغههای معاصر "و "امکانات آتی فلسفه تاریخ)3 ;" فلسفه تاریخ :رابطه تاریخ، فلسفه و علوم اجتماعی/ مایکل استنفورد (مشتمل بر مباحثی درباره "تاریخ و علوم اجتماعی :ضلع راست مثلث"، "فلسفه و علوم اجتماعی :قاعده مثلث"، "فلسفه و تاریخ :ضلع چپ مثلث)4 ;" فلسفه تاریخ :چارچوبهای اساسی در آموزش فلسفه مدرن تاریخ/ لئون پمپا (شامل این مباحث" :شناخت امر واقع (فاکت) تاریخی"، "تبیین و درک"، "غیبت و ارزش"، "درایت و واقعگرایی"، "نتیجهگیری)5 ;" تزهایی درباره فلسفه تاریخ/ والتر بنیامین (حاوی هیجده تز درباره فلسفه تاریخ) .بخش دوم که به بحث درباره "روششناسی در تاریخ " اختصاص یافته حاوی سه مقاله است1 : تبیین تاریخ ساختارهای اقتصادی و اجتماعی : رابطه اقتصاد و تاریخ/ کریستوفر لوید، 2 تاریخ و فرهنگ :رابطه فلسفه و تاریخ/ روژه شارتیه، 3 ضرورت همگرایی نظریه اجتماعی و تاریخ :رابطه جامعهشناسی و تاریخ/ پیتر برک .آخرین بخش کتاب نیز از چهار مقاله در زمینه شناخت مکاتب تاریخنگاری معاصر تشکیل شده است1 : نوع جدیدی از تاریخ :میشل فوکو و نظریه عدم استمرار در تاریخ/ مارک پستر، 2 تاریخیگری یا مکتب اصالت تاریخ/ حسنعلی نوذری، 3 تاملی در تاریخ معاصر/ جان لوئیس گدیس، 4 ایران روح دنیای فاقد روح (مصاحبه با میشل فوکو) .فهرست نامها، اماکن، آثار و فهرست موضوعی، پایان بخش کتاب است .
کتاب سبک های تاریخی و نظریه نژادی تاریخ تالیف عزت الله رادمنش شامل سیزده بخش با این عناوین است: واژه ها و اصطلاحات تاریخ و تمدن، تکامل و ترقی تاریخ، تاریخ علم زنده ها و زندگی، تفسیر تاریخی سوره کهف، هدفهای تاریخ، روش مکالمه و روشهای دیگر تاریخ در قرآن، ادبیات تاریخی، نظریه نژادی تاریخ، فلسفه تاریخ از دیدگاه قرآن و متفکرین، فلسفه نظری و فلسفه علمی تاریخ، تاریخ انبیاء و تئوری تاریخ، نظریه نژادی تاریخ و تاریخ جهان و تاریخ اروپا.
مولف در مقدمه کتاب می گوید: ... از چند سال پیش و مخصوصا پس از نخستین آزمایش تعلیم خواندن روزنه های امیدی پدیدار گردید و همچنین پس از تحقیقات دقیق معلوم شد زبان فارسی که از هنگامه های صرف و نحو و بندهای تنکیر و تعریف و مخمصه مذکر و مونث و خنثی و افسانه های سماع و شواذ و اشکالات طاقت فرسای املا برکنار و آزاد است تنها زبانی است که در آن میتوان رابطه میان لفظ و معنی را برقرار داشت. این رساله مختصر فقط راجع به الفبا که کلید فرهنگ است بحث می کند....
نویسنده کتاب درباره سبب نوشتن کتاب در مقدمه میگوید: "پس از مطالعه بدین فکر افتادم که افسانه خسرو و شیرین و فرهاد را با مراعات حوادث تاریخی و حذف حشو و زوائد بی اصل ممل غیر اخلاقی و نامناسب که قدر و قیمت واقعی آن را در انظار میکاهد بنگارد. پس از نوشتن انگلیسی این کتاب نیز در این فکر بودم که فارسی آنرا برای اطلاع دوستانی که بزبان انگلیسی آشنا نیستند بنگارد." کتاب شاه ایران و بانوی ارمن، بزرگترین سینماهای تاریخی و اخلاقی و ادبی ایرانی است که به قلم ذبیح بهروز نگاشته و در سال 1306 توسط مطبعه فاروس طهران منتشر شده است.