کتابخانه مجازی ادبیات

تاريخ ادبيات ایران از صفويه تا عصر حاضر، اثر ادوارد براون، بررسى ادبيات ایران از صفويه تا عصرحاضر مى‌باشد كه به زبان انگليسى و قبل از سال 1926م، نوشته شده است. این اثر توسط دکتر بهرام مقدادی به زبان فارسی ترجمه شده و تحشیه و تعلیق آن نیز توسط دکتر ضیاءالدین سجادی و دکتر عبدالحسین نوائی صورت گرفته است. كتاب «تاريخ ادبيات ایران»، حاصل سى سال كوشش، تحقيق و مطالعه مداوم نویسنده است و در چهار جلد نوشته شده است كه جلد چهارم آن (جلد حاضر)، سلسله‌هاى صفويه، قاجاريه و اوايل پهلوى را در بر مى‌گيرد. نویسنده، هدف خويش را از تدوين و تأليف كتاب، اين‌گونه بيان مى‌دارد: «ساليان دراز مرا آرزو اين بود كه حديث كاميابى‌هاى معنوى و ادبى ایرانیان را بنويسم. يكى از مورخين در تاريخ انگلستان كتابى دارد كه درخور اعلى درجه ستايش است؛ نام آن داستان‌نويس، «گرين» و عنوان كتاب نفيسش، «تاريخ مختصر انگليس» است. نگارنده نيز دل در اين راه بسته بود كه سرگذشت ایران را اندكى به همان اسلوب بپردازد... كتاب‌هاى فراوانى درباره ایران نوشته‌اند، لكن تا امروز كمتر كسى را آن همت بوده است كه داستان بسيار دل‌انگيز اين كشور پهناور را به‌نحو جامع و درعين‌حال، بالنسبه موجز و مختصر به رشته تحرير درآورد. در مقدمه محقق، توضيحات مفيد و مفصلى پيرامون نویسنده و كتاب وى، داده شده است. در مقدمه نویسنده نيز به زحمات وى و اهميت و ارزش كتابش، اشاره شده است. متن اصلى كتاب، شامل سه بخش و ده فصل مى‌باشد كه بخش اول آن، از فصل اول تا پنجم، تحت عنوان «نكات عمده تاريخ ایران در قرن اخير»، بخش دوم، از فصل پنجم تا فصل هشتم با عنوان «شعر فارسی در چهار قرن اخير» و بخش سوم، از فصل هشتم تا دهم با عنوان «نثر فارسی در چهار قرن اخير» مطرح گرديده است

فخری قویمی در مقدمه در مورد موضوع کتاب می گوید: قسمت اول شامل شرح زندگی و معرفی زنانی است که تا قبل از حمله اعراب و مغولان در ایران می زیسته اند و حتی بعضی از آنان به مقام شاهنشاهی و نیابت سلطنت و حکمرانی و سفارت و دریاداری و غیره رسیده اند. قسمت دوم مربوط میشود به بیوگرافی شیرزنانی که در زمان تسلط تازیان و مغولان خونخوار در رشته های مختلف دینی و علمی و هنری و غیره شهرت داشته اند. لیکن رفته رفته در اثر تعصبات خشک و بی مورد و از ترس روبرو شدن با بیگانگان و همچنین مقتضیات سیاسی زنان بیشتر اوقات خود ا به اداره امور خانه و تعلیم و تربیت فرزندان پرداختند. با این وصف شیرزنان بیداردلی از این جمع برخاستند که پیشگامان فرهنگ و آموزش زنان امروز شدند. قسمت سوم تشریح زندگانی و سیر پیشرفت زنان مشهور ایران در قرن اخیر صحبت به میان آورده است.

یکی از مهم‌ترین مباحث تاریخ‌نگاری گاه‌شماری است. اشکانیان گاه‌شماری شمسی ـ قمری را با مبدأ سلوکی پذیرفتند و گذشته از آن، مبدأ دیگری را به کار بردند که از تأسیس سلسله اشکانیان محاسبه می‌کردند. در اوایل سلسله ساسانیان دو نوع گاه‌شماری زردشتی (وهیزکی ـ عرفی) متداول بود که گاه‌شماری وهیزکی در ایران اسلامی به نام گاه‌شماری خراجی ادامه یافت. در این کتاب درباره تقویم و گاه‌شماری در ایران و جهان نکاتی مطرح شده است.

آغاز شاهنشاهی ایران را در مفهوم جامع و کلی آن از آغاز وحدت قبایل آریایی نژاد ماد، و تشکیل سلسله دیاآکو باید دانست. از 701 یا 708 قبل از میلاد که قریب 2675 سال از آن تاریخ می‌گذرد. در طول این زمان دراز هشتاد سلسله کوچک و بزرگ در سرزمین ایران فرمانروایی کرده‌اند و قلمرو فرمانروایی آنان به تفاوت گاهی بخشی از ایران و زمانی تمام فلات ایران و روزگاری هم شامل سرزمینهایی دورتر و بیرون از محدوده فلات ایران بوده است و تردیدی نیست در چنین احوالی بدون نشیب و فرازهایی که پیروزیها و شکست هایی فراوان دربرداشته، نبوده است. موضوع گفتگو در این بخش از مبحث تاریخ ایران توجیه علل این پیروزیها و شکستها است و به دلیل محدودیت این کتاب به چند پیروزی و شکست مهمتر و اساسی تر با توجه به اینکه پیروزیهای آن منحصر به پیروزی نظامی نیست بلکه پیروزیهای معنوی و فرهنگی و اجتماعی را نیز دربر خواهد داشت، پرداخته شده است.