کتاب آغاز شهرنشینی در ایران تلفیقی است از نظریات نظریه پردازان با مکاتب و تفکرات گوناگون پیرامون موضوع شهر نشینی و تشکیلات لازم برای شکل گیری توسعه آن. در واقع نویسنده کوشش کرده تا با گرد هم آوردن عقاید و نظرهای انسان شناسان، جامعه شناسان و باستان شناسان مشهور جهان گستره ای از عقاید را کنار هم قرار داده و با مقایسه آنها به نتیجه گیری و انتخاب بهترین آنها دست یابد. منابع و نظراتی که در کتاب مورد بررسی قرار گفته عمدتا مربوط به دهه 1930 تا 1980 هستند و با توجه به اینکه چاپ کتاب در سال 1368 بوده است از نظریات جدیدتر مرتبط با این موضوع استفاده نشده است. اما به رغم فاصله زمانی تاکنون کتاب همچنان جایگاه مهمی در مجموعه نوشتار باستان شناسی ایران دارد. خواننده با نگاهی به فهرست کتاب درمی یابد که نویسنده سعی کرده تمام عوامل و موضوعات مرتبط با آغاز شهرنشینی را در تقابل با یکدیگر قرار داده و درجه محتمل بودن آن ها را با هم مقایسه می کند
نویسنده در دیباچه کتاب میگوید: «مقصود از این کتاب این نیست که کتاب دستی باستانشناسی باشد و نه حتی کتاب دستی علم تاریخ. مراد این است که کتابی باشد خواندنی برای کسانی که علاقهای ندارند به مسائل عریض و طویلی که متخصصان بر سر آنها با حرارت جروبحث میکنند. بنابراین در چنین کتابی باید از طرح چنان مسائلی چشم پوشید و افزون بر این پرهیز کرد از به کاربردن اصطلاحات فنی و نامهای غریبی که کتابهای درسی درباره ماقبل تاریخ را شکل علمی میبخشد، اما دنبال کردنشان را دشوار مینماید». در این کتاب مباحثی چون انسان و تاریخ طبیعی، انقلاب نوسنگی، انقلاب شهرنشینی، انقلاب در دانش بشر، شتاب و کندی پیشرفت و .... مطرح شده است.
اگر ایرانزمین با از سرگذراندن جزر و مد حوادث نامبارک، همچنان پایدار مانده و غنای قریحه و زبان سرشار خود را پاسداری کرده، بیشبهه این توفیق را تا حدود باید مرهون تنوع فضای جغرافیایی خود بداند. در طول تاریخ، این سرزمین قلمروی با مراکز متعدد بوده که در آن قدرت سیاسی کمتر در حول یک کانون جغرافیایی واحد متبلور گردیده است. ملوکالطوایفهای ایران که در کسوت سلالههایی ناپایدار ظاهر شدهاند، بیشتر با تکیه بر واحدهای جغرافیایی قابل دفاع موفق شدهاند استقلال خود را حراست کنند. در این جزوه کوشیده شده تا برجستهترین ویژگیهای جغرافیایی فضایی که عرصه تاریخ وطن ایران بوده، بازنموده شود.
امپراتوری ایلام در نهایت گسترش تاریخی خود از اوایل هزاره سوم تا اواسط هزاره اول قم، بخش بزرگی از مناطق غربی و جنوبی سرزمین امروزی ایران را دربر میگرفت. بنابراین واژه ایلام در این کتاب به مفهومی گسترده به کار میرود. برحسب تقسیمات جغرافیای سیاسی امروز، ایلام باستان سرزمینهای خوزستان، فارس و بخشهایی از استانهای کرمان، لرستان و کردستان را دربر میگرفت. در این کتاب درباره تاریخ سیاسی، مذهب و هنر ایلام باستان سخن گفته شده است.