کتاب «مشترک» یاقوت حموی از تألیفهایی است که بخش عمده آن مربوط به ایران دوران اسلامی و برخی از بخشهای آن نیز درباره دیگر کشورهای هممذهب ملت ایران است. این کتاب برحسب حروف تهجی تنظیم شده و هر حرف به نام کتاب و در ذیل هر کتاب بابهایی درباره شهرهای ایران و برخی دانشمندان آن است. یاقوت نام «مشترک» را از اینرو بر این کتاب نهاده که در ذیل هر کتاب (حرف) همه شهرهایی که از نظر لفظ مشترکاند ولی هر کدام در سرزمین خاصی است بیاورد و آنگاه پس از بیان خصوصیتهای هر شهر، منسوبان بدان را از عالمان و محدثان و مفسران و شاعران یاد میکند. زندهیاد پروین گنابادی در این کتاب تنها شهرهای ایران آن زمان و دانشمندان منسوب به آنها را برگزیده و در حاشیه شهرهای همنام آنها را که در بیرون از مرزهای ایران آن روزگار است، به ایجاز یاد کرده است.
عظیمترین شاهکار تاریخی که در عصر مغول به رشته تألیف درآمده و بزرگترین آثار ادبیات ایران کتاب «جامع التواریخ» تألیف خواجه رشیدالدین فضلالله است که شامل خصوصیات زندگانی و احوال مغول و عصر تسلط اینان است. این کتاب به امر غازانخان و اولجایتو در تحت سرپرستی وزیر معروف همدانی در سال 710 هـ.ق فراهم آمده و شامل سه مجلد است: جلد اول در تاریخ مغول، جلد دوم در تاریخ عمومی و عالم بنام اولجایتو، جلد سوم در جغرافیا. جلد سوم گویا از بین رفته یا تألیف نشده است.
گرچه گویش سبزواری یکی از لهجههای فارسی دری است و سالیان دراز شلاق زبانهای ناهماهنگی چون زبان ترکی، مغولی، عربی و ... را بر شانه خود تحمل کرده و امروزه در قسمت نسبتا وسیعی از خاک ایران تکلم میشود، هرگز نمیتوان آن را از لهجههای دیگر زبان فارسی برتر دانست. وقتی از گویش سبزواری سخن گفته میشود و اختصاصات دستوری یا واژههای آن بررسی میشود، نباید این تصور پیش آید که با یک گویش صددرصد ثابت سروکار داریم و بین افراد مختلفی که با آن گویش تکلم میکنند، وحدت کلمه و لفظ برقرار است. در این کتاب لغات و اصطلاحات گویش سبزواری با شواهدی از اشعار محلی این شهرستان گردآوری شده است.