کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.

گرچه گویش سبزواری یکی از لهجه‌های فارسی دری است و سالیان دراز شلاق زبان‌های ناهماهنگی چون زبان ترکی، مغولی، عربی و ... را بر شانه خود تحمل کرده و امروزه در قسمت نسبتا وسیعی از خاک ایران تکلم می‌شود، هرگز نمی‌توان آن را از لهجه‌های دیگر زبان فارسی برتر دانست. وقتی از گویش سبزواری سخن گفته می‌شود و اختصاصات دستوری یا واژه‌های آن بررسی می‌شود، نباید این تصور پیش آید که با یک گویش صددرصد ثابت سروکار داریم و بین افراد مختلفی که با آن گویش تکلم می‌کنند، وحدت کلمه و لفظ برقرار است. در این کتاب لغات و اصطلاحات گویش سبزواری با شواهدی از اشعار محلی این شهرستان گردآوری شده است.

این کتاب فرهنگی است مشتمل بر کلیه نام‌های خاص مردم، جانوران، کوه‌ها، رودها و ... موجود در شاهنامه فردوسی. هدف مؤلف در تهیه این کتاب آن بوده است که شاهنامه‌خوانان و پژوهشگران با کمترین اتلاف وقت، شرحی کامل درباره نام مدنظر به دست آورند. نگارنده برای انتخاب مدخل‌های اصلی، پایه کار را بر شاهنامه چاپ آکادمی علوم اتحاد شوروی نهاده و با آنکه گاهی گونه دیگری را صحیح‌تر می‌دانست، با این وجود نام آورده‌شده در متن این کتاب را مدخل اصلی و گونه‌های دیگر را ارجاعی قرار داده است. در پایان هر شرح نیز شماره‌های ابیاتی که نام مدنظر در آنها نقشی دارد، داده شده است.

شاعران پارسی‌سرا با زبان عربی دوگونه برخورد داشته‌اند؛ یا قصیده و غزل و ... را به‌کلی به عربی سروده‌اند یا در مطاوی شعر خود جمله، مصراع، بیت یا ابیاتی را به زبان عربی آورده‌اند. دست‌مایه نگارنده در تدوین این فرهنگ، گونه دوم عبارات عربی شاعران پارسی‌سرا بوده است. هدف نگارنده این بوده است که خوانندگان شعر فارسی بتوانند به‌آسانی با معنای عبارت عربی آشنا شوند تا لذت بیشتری از مطالعه خود بیابند. نگارنده افزون بر ترجمه عبارت‌های عربی، آیه‌ها، حدیث‌ها، ضرب‌المثل‌ها یا شعر شاعران دیگری که منبع شاعران فارسی بوده است، پس از ترجمه آورده است تا شناخت و درک عبارت عربی آسان‌تر شود.