6322f66d63238.jpg

گلواژه های عزا بر گلبرگهای رثا (گلدسته ای از مجالس طرفه و غریبه شبیه خوانی)

به کوشش: جابر عناصری
مکان چاپ: تهران ناشر: کیومرث تاریخ چاپ: ۱۳۷۹ هجری شمسی زبان: فارسی

نگارنده ضمن بازخوانی چندین نمایش تعزیه و شبیه‌خوانی، عناصر مهم تشکیل‌دهنده تعزیه را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و به تحلیل متون و نسخ تعزیه، تاریخچه آن، روان‌شناسی رنگ‌های به‌کار برده شده در لباس یزیدیان و حسینیان در نمایش تعزیه، ماهیت دینی و مذهبی گفت‌وگوهای صورت گرفته در تعزیه، برخی از نشانه‌ها و نمادهای به‌کار رفته در تعزیه، مفاد مدایح و مراثی سروده شده در تعزیه و ارتباط فرهنگ عاشورا با فرهنگ ظهور و انتظار پرداخته است. جابر عناصری ملقب به «پدر تعزیه دانشگاهی ایران» یکی از محققان و مدرسان پیشکسوت هنرهای آیینی و سنتی ایران است.دکتر جابر عناصری در سال ۱۳۲۴ شمسی در اردبیل به دنیا آمد و پس از طی تحصیلات مقدماتی در شهر اردبیل، تحصیلات متوسطه را در دارالفنون تهران و با کسب مقام اول در رشته ادبی به پایان رساند. وی سپس در دانشگاه تهران تا مقطع دکتری فلسفه و علوم تربیتی تحصیل کرده و دوره تخصصی ایران شناسی اجتماعی را در دانشگاه لندن به پایان رساند. جابرعناصری پس از گدراندن دوره تخصصی مردم شناسی در انگلستان با تکیه بر پژوهش‌های قبلی خود به تحقیق درباره خاورمیانه، جنوب غرب آسیا به ویژه مسائل فرهنگی ترکیه، ایران و افغانستان پرداخت. وی استاد ممتاز دانشگاه‌های تهران بود و در کنار پژوهش‌های فراوان بیش از 4۰ کتاب در زمینه فرهنگ ایران تألیف کرد.

منابع مشابه بیشتر ...

661d4bf751eb0.jpg

حکمت ابوعلی سینا - جلد پنجم

محمد صالح علامه حائری مازندرانی

حکمت بوعلی سینا، تألیف محمدصالح حائری مازندرانی، کتابی است در پنج جلد با موضوع فلسفه اسلامی خاصه حکمت مشاء به زبان‌های فارسی و عربی، با مقدمه عمادالدین حسین اصفهانی مشهور به عمادزاده و به تصحیح حسن فضائلی. حکمت ابن‎ سینا کتابی است که حقایق و اسرار گفتارهای شیخ را که دیگران نادیده انگاشته‌اند، کشف نموده و عقاید اسلامی ساده را طبق مقررات قرآن و معتقدات اهل‎بیت(ع) و اتفاق امامیه و امت، به براهین فلسفی مبرهن ساخته و بدون مبالغه هر فصل یا صفحه از این کتاب، مشتمل بر نکات تازه و یا در بسیاری از مواضع متضمن مبتکراتی است. از جمله مسائلى که در این کتاب با تجزیه و تحلیل و به‌صورت صحیح اثبات شده است، اصالت وجود و وحدت وجود، پس از میرداماد است که از زمان صدرالمتألهین تا عصر سبزوارى به بعد رواج یافته و ملاصدرا خودش قبلا از متصلبین در اصالت ماهیت بود، سپس عدول کرد. در این کتاب، یعنى در جلد طبیعیات و علم النفس به تمام ادله اصالت وجود که حاجى سبزوارى به نظم کشیده، پاسخ داده شده و ادله شیخ اشراق و براهین خیام و رساله اعتباریت وجود و تأصل ذات مشروحا مذکور است و کتب میرداماد و شوارق و گفتارهاى محقق طوسى و محققین دیگر حقا اصالت مهیت را به بداهت رسانیده‌اند. ابن سینا هم بالصراحه قائل به اصالت ماهیت است و نسبت اصالت وجود بر وجه تباین حقایق وجودات به مشائیه سندى ندارد و متأخرین موجودات را در کلام به وجودات مشائیه اشتباه کرده‌اند؛ چنان‌که در محاکمات بدان اشاره شده و جز صدور و حصول و کون و سائر افعال عموم که همان مقتبس بودن ذات به علت است که شیخ در شفا و غیره آن را تکرار فرموده، چیز دیگرى در خارج نیست و در مسئله وحدت وجود هم عمده شبهه ایشان عدم صحت انتزاع مفهوم واحد از متباینات است. محمدصالح حائری مازندرانی می‌گوید: بس است در شکستن این طلسم مبطل السحر این جادو و نقض به مفهوم مناقصه و مضاده و مقابله و مفاهیم مراتب اعداد، بلکه مفهوم نفس تعدد و مفهوم کثرت که از منشأ متعدد و متکثر و متباین و متقابل برمى‌خیزد و در این کتاب در رفع این شبهات چیزى فروگزار نکرده‌اند - ‎و أين العيان من البيان - به نظر حسین اصفهانی (عمادزاده) با توجه به تقریرات مازندرانی، مطالعه و تدریس این کتاب براى دانشکده معقول و طلاب و مبتدى و منتهی واجب است تا محصلین و مدرسین معقول هر دو از حقایق حال طبق کتاب و سنت و عقاید اهل‎‌بیت(ع) و فقها و محدثین و روات عال‌ی‌قدر و متکلمین عظیم‌الشأن آگاه شوند و در هیچ‎گونه خطرى یا توبیخى واقع نگردند و از تحصیل و تدریس علم معقول محروم نمانند و منویات فقهای عال‌ی‌قدر و مراجع فتوى تأمین گردد.

661d498a4e714.jpg

حکمت ابوعلی سینا - جلد چهارم

محمد صالح علامه حائری مازندرانی

حکمت بوعلی سینا، تألیف محمدصالح حائری مازندرانی، کتابی است در پنج جلد با موضوع فلسفه اسلامی خاصه حکمت مشاء به زبان‌های فارسی و عربی، با مقدمه عمادالدین حسین اصفهانی مشهور به عمادزاده و به تصحیح حسن فضائلی. حکمت ابن‎ سینا کتابی است که حقایق و اسرار گفتارهای شیخ را که دیگران نادیده انگاشته‌اند، کشف نموده و عقاید اسلامی ساده را طبق مقررات قرآن و معتقدات اهل‎بیت(ع) و اتفاق امامیه و امت، به براهین فلسفی مبرهن ساخته و بدون مبالغه هر فصل یا صفحه از این کتاب، مشتمل بر نکات تازه و یا در بسیاری از مواضع متضمن مبتکراتی است. از جمله مسائلى که در این کتاب با تجزیه و تحلیل و به‌صورت صحیح اثبات شده است، اصالت وجود و وحدت وجود، پس از میرداماد است که از زمان صدرالمتألهین تا عصر سبزوارى به بعد رواج یافته و ملاصدرا خودش قبلا از متصلبین در اصالت ماهیت بود، سپس عدول کرد. در این کتاب، یعنى در جلد طبیعیات و علم النفس به تمام ادله اصالت وجود که حاجى سبزوارى به نظم کشیده، پاسخ داده شده و ادله شیخ اشراق و براهین خیام و رساله اعتباریت وجود و تأصل ذات مشروحا مذکور است و کتب میرداماد و شوارق و گفتارهاى محقق طوسى و محققین دیگر حقا اصالت مهیت را به بداهت رسانیده‌اند. ابن سینا هم بالصراحه قائل به اصالت ماهیت است و نسبت اصالت وجود بر وجه تباین حقایق وجودات به مشائیه سندى ندارد و متأخرین موجودات را در کلام به وجودات مشائیه اشتباه کرده‌اند؛ چنان‌که در محاکمات بدان اشاره شده و جز صدور و حصول و کون و سائر افعال عموم که همان مقتبس بودن ذات به علت است که شیخ در شفا و غیره آن را تکرار فرموده، چیز دیگرى در خارج نیست و در مسئله وحدت وجود هم عمده شبهه ایشان عدم صحت انتزاع مفهوم واحد از متباینات است. جلد چهارم، داستان‌های علم النفس به قلم شیخ، مانند رساله طیر با شرح بشر بن ناصر هاشمی بغدادی و رساله حي بن یقظان با شرح ابومنصور بن ‎زیله بغدادی که از شاگردان شیخ بوده و مواضع لازمه از اصل و دو شرح مزبور را شرح عربی نمود و مجموع آن را ترجمه به فارسی کرده و ترجمه دو قصه سلامان و ابسال به تلخیص محقق طوسی و ترجمه به رساله طیر سهروردی و شرح فارسی مختصر بر قصیده شیخ در نفس بدون اقتباس از دیگران و سائر مهمات مربوط به کتاب حکمت ابن سینا که تحلیل شده است.

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

581d8d77395c8.PNG

داستان خسته جانی سیاوش گلبدن در طومار نقالان شیرین سخن

جابر عناصری

به یمن سخندانی و گرم چانگی سخنوران نامی، گلواژه‌های کلامی و گلچرخ‌های رفتاری یلان و پهلوانان نامدار ایرانی در قالب داستان‌های حماسی و به شیوه «طومارنویسی» به دست ما رسیده و انگشت عجب بر دندان حیرت رسانده و گستره شهپر خیال نقالان بی‌همال را آشکار نموده است.

فرهنگ و تمدن/اسطوره و فرهنگ
مقاله
561540a65a168.PNG

ادبیات نمایشی مذهبی؛ هفت پرده عشق: معرفی هفت مجلس طرفه شبیه خوانی(یازدهمین جشنواره تئاتر سراسری فجر، سمینار پژوهشی تعزیه)

از دیرباز تعزیه یکی از شیوه ها و سبک های هنری-مذهبی فرهنگ ایرانی بوده است که هماره مورد توجه هنرمندان، پژوهشگران و اهل فرهنگ بوده است. از آن روی که بخش گفتاری تعزیه به صورت منظوم می باشد، این هنر هماره ارتباطی تنگانگ با حوزه ی شعر و ادبیات داشته است و مورد تدقیق اهل ادب بوده است. جابر عناصری در این کتاب به معرفی هفت متن(پرده) نمایشیِ مذهبی می پردازد. این کتاب در یازدهمین جشنواره سراسری تئاتر فجر معرفی و ارائه شده است. عناوین هفت نمایشنامه(تعزیه) مندرج در کتاب به این شرح است: 1.مجلس وفات ابراهیم، نور چشم محمد مصطفی؛ 2. مجلس ولادت قمر بنی هاشم حضرت ابوالفضل عباس(ع)؛ 3. مجلس جاخالی(حجة الوداع)؛ 4. مجلس غارت خیمه گاه حضرت حسین(ع) و توصیف شقاوت بَجدَل و سارقان بی وفا؛ 5. مجلس چوگان بازی(واقعه ی حمل رأس القاسم به دارالظلم یزید علیه اللعنة)؛ 6. مجلس حداد(ماجرای آهنگری که در صحرای کربلا، اسلحه می ساخت ازبهر اشقیاء)؛ 7. مجلس شهادت شهزاده ابراهیم بن عبدالله بن موسی بن جعفر(ع). این کتاب به کوشش دکتر جابر عناصری در 3000 نسخه، توسط انتشارات یازدهمین جشنواره سراسری تئاتر فجر، زیرنظر مرکز هنرهای نمایشیِ وزارت فرهنک و ارشاد اسلامی در سال 1371 در تهران به چاپ رسیده است.

هنر/متون نمایشی/نمایشنامه ایرانی
کتاب