عصر سلجوقی به ویژه سلاجقه روم به واسطه گسترش زبان و ادب فارسی و عرفان ایرانی در منطقه آسیای صغیر اهمیت ویژهای دارد. در این میان سلاطین، وزراء و امرای آنان در این زمینه نقش مهمی ایفا کردهاند. یکی از این وزراء که در این عصر میزیست و به مولانا عشق میورزید و مولانا مکتوباتی به وی نوشته، جلالالدین قراطای است. در این مقال به معرفی این شخصیت تاریخی عصر سلجوقیان روم و ارتباط او با مولانا و یادگارهای بازمانده از وی در قونیه پرداخته خواهد شد.
دیباچه ای بر جهان باستان بررسی کاملی از تاریخ خاور نزدیک باستان، یونان و روم ارائه می دهد. این کتاب با پوشش فرآیندهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی که بر تمدن های بعدی غرب و خاور نزدیک تأثیر گذاشته است، موضوعاتی مانند ساختارهای اداری، اقتصاد و مذاهب خاور نزدیک باستان، دموکراسی آتن، توسعه ادبیات کلاسیک یونان، تعامل فرهنگ ها در جهان هلنیستی، سیستم سیاسی و اداری جمهوری روم و امپراتوری، و ظهور مسیحیت، همه در طرح کلی تاریخ سیاسی را توضیح می دهد. این نسخه سوم به طور کامل به روز شده است و برخی از فصل ها به طور کامل بازنویسی شده اند تا تحقیقات تاریخی اخیر را پوشش دهند. تغییرات عبارتند از: -توجه بیشتر به ساختارها و تحولات اقتصادی و به تاریخ امپراتوری روم بعدی (قرن سوم تا ششم پس از میلاد) -ادغام نتایج تحقیقات باستان شناسی و تاریخی اخیر و مطالعات اخیر منتشر شده درباره ادبیات باستانی؛ -«باکس هایی» که متن اصلی را در موضوعاتی از جمله نظامهای اقتصادی و سیاسی، دین و اصطلاحات پشتیبانی میکنند -نقشه های دوباره ترسیم شده و تصاویر جدید و با کیفیت بالاتر؛ -گنجاندن وب سایت های مفید در کتابشناسی دیباچه ای بر جهان باستان یک نمای کلی یکپارچه و به راحتی قابل خواندن و کاربر پسند برای دانشجویان تاریخ باستان، آثار کلاسیک و باستان شناسی فراهم می کند. این نسخه کاملا به روز شده و اصلاح شده با مصور فراوان، واضح و مختصر نوشته شده و به خوبی سازماندهی شده است، منبعی کلیدی برای دانش آموزانی خواهد بود که شروع به تحقیق در مورد تمدن های مدیترانه باستانی می کنند.
فرهنگ اصطلاحات عرفان اسلامی نخستین مجلد از مجموعه ی فرهنگ های اصطلاحات علوم و معارف اسلامی است که در حوزه ی علوم عقلی شامل: عرفان، فلسفه، کلام، اخلاق و منطق و در حوزه ی علوم نقلی شامل: فقه، اصول فقه، تفسیر و علوم قرآنی، رجال، درایه و ادبیات عرب است. این فرهنگ به منظور فراهم آوردن بستر مناسب برای ارائه ی ترجمه های دقیق و رسا و با اسلوب سنگین ادبی از آثار جاویدان عرفان اسلامی تهیه گردیده و اولین قدم مهم در این زمینه به شمار می آید. کتاب حاضر عمده ی اصطلاحات عرفانی را در بر دارد و مدخل ها و معادل های آن ها به دقت گزینش شده و در تهیه آن از بسیاری از پر ارج ترین ترجمه های دهه های اخیر استفاده شده است. راقم این سطور یقین دارد که فرهنگ اصطلاحات عرفان اسلامی کمک بزرگی برای مترجمان ایرانی خواهد بود و سهم بسزایی در بهتر برگردانیدن گنجینه های معرفت فارسی به جهان خارج خواهد داشت و وسیله ای ارزنده خواهد بود برای تبدیل کردن زبان انگلیسی به یک زبان اسلامی؛ یعنی زبانی که در آن معارف و ارزش های اسلامی، که در قلب آن عرفان قرار گرفته، به سهولت قابل بیان است؛ علاوه بر این، کمک خواهد کرد تا مترجمان از تشتت و پراکندگی در برگرداندن متون عرفانی رهایی یابند.
کتاب حاضر بخشی از مقالات پراکنده زندهیاد دکتر محمدجواد مشکور که مجموعا با 40عنوان به طبع رسیده است. این مقالات که مربوط به دوران ایران پیش از اسلام است در پنج بخش تنظیم شدهاند: اوضاع اجتماعی ایران باستان، شمهای از تاریخ ایران باستان، ادیان ایران باستان، زبانها و ادبیات در ایران باستان و جغرافیای تاریخی شهرها. گفتنی است که در ابتدای کتاب سرگذشت و زندگینامه و همچنین کتابشناسی و آثار دکتر مشکور آورده شده و نام نشریه و تاریخ انتشار هر مقاله در ابتدای مقاله درج گردیده است. عناوین تعدادی از مقالات این مجموعه بدین قرار است: طبقات مردم در ایران قدیم، نوروز باستانی، گئوماتای مغ، روابط ایران و هند در پیش از اسلام، دین مزدیسنا یا زرتشتی، زادگاه زرتشت، مانی و دین او، مزدک و کیش او، دین بودا در ایران باستان، زبان ماد، زبان پارتی، زبان پارسی دری، خطهای ایران باستان به روایت حمزه اصفهانی، زبان و فرهنگ آرامی، هزوارش در زبان پهلوی، مازندارن و طبرستان از قدیمترین ایام تا امروز، خلیج فارس و نام آن در طول تاریخ.
معینالدین سلیمان بن مهذبالدین علی دیلمی مشهور به پروانه، از رجال ایران قرن هفتم هجری است که در دوران سلاجقه روم به منصب وزارت رسید. او مردی مدبر و دانشدوست بود و به دانشمندان و فرزانگان عصر خود مانند مولانا جلالالدین رومی، فخرالدین عراقی و صدرالدین قونیوی احترام میگذاشت. او با برداشتهای دوراندیشانه خویش از مسائل علمی و فرهنگی نقش مهمی در زمینه سیاست و گسترش عرفان ایرانی در آناطولی ایفا کرد. در این مقال ارتباط وی با مشایخ و بزرگان و عرفای معروف ایرانی مهاجر به آناطولی چون مولانا جلالالدین رومی و فخرالدین عراقی و خدمات فرهنگی ـ اجتماعی وی در آناطولی مورد بررسی قرار گرفته است.