کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب، واژگان و اصطلاحات دانش عروض را با استفاده از منابع جدید و قدیم توصیف کرده و در برخی مدخل ها به سابقه و تاریخچه برخی از مفاهیم و اصطلاحات در شعر فارسی و ملت های دیگر توجه نشان داده است. این فرهنگ مشتمل بر 163 عنوان اصلی و روی هم رفته 500 مدخل است. محتوای عنوان اصلی بسته به نوع و طبیعت آن، به موضوعات ریزتر تقسیم شده است. کتاب، جدول ها و فهرست های سودمندی دارد؛ از جمله جدولی دارد برای ترتیب مراجعه به مدخل ها با هدف فراگیری یا آموزش. در پایان نیز فهرست الفبایی برابرهای اصطلاحات به دو صورت فارسی به انگلیسی و انگلیسی به فارسی آورده شده است.

بحور الالحان کتابی در دانش موسیقی و نسبت آن با عروض نوشتهٔ فرصت‌الدوله شیرازی است. فرصت‌الدوله با احاطه‌ای که بر علم عروض و موسیقی داشت، رابطهٔ شعر و موسیقی را از دیدگاه وزن بیان کرده و در مقدمه کتاب شرحی دربارهٔ موسیقی و اصطلاحات معمول آن آورده‌است. بحور الالحان را می‌توان اولین مأخذ یا یکی از نخستین مآخذ تلقی کرد که در آن از تغییر نظام ادواری به دستگاهی سخن رفته‌است. این کتاب با وجود اختصار، به منزلهٔ پلی میان موسیقی قدیم و جدید ایران است

تقی وحیدیان در مقدمه کتاب می‌گوید: این رساله شامل قواعد زبان عامیانه فارسی است یعنی زبانی که فارسی زبانان امروز به آن حرف می‌زنند. در این رساله برای استخراج قواعد زبان عامیانه ابتدا نثر ساده و خودمانی بعد از مشروطیت را مورد نظر قرار گرفته است. بخصوص نثرهایی که عینا به زبان مردم بود. پس از آن در گفتار مردم دقت کردم و در حقیقت بیشتر قواعد را از گفته‌های مردم گرفتم و این بهتر بود، زیرا قواعد زبان را از زبان گفتاری با اطمینان کامل می‌توان گرفت و خط (به خصوص خط فارسی). گفتن دو نکته ضروری است: اول اینکه در این دستور بیشتر قواعد مختص زبان عامیانه گرد آمده و قواعدی که میان زبان عامیانه و لفظ قلم مشترک بوده باختصار ذکر شده. دوم اینکه ضمن مطالعه در دستور زبان عامیانه با این نکته برخوردم که بعضی از قواعد زبان در دستورهای زبان فارسی ناقص یا نادرست است که در این رساله نظر اصلاحی خودم را آورده ام.

به عقیده بسیاری از علما و محققان که منشاء وزن شعر فارسی را از عروض عرب می‌دانند نگارننده با دلایلی مستند این موضوع را رد می‌کند و در این راه اسناد و مدارک زیادی را که طی سالها مطالعه در منابع فارسی و عربی بر آن تسلط پیدا کرده، ارائه می‌کند. کتاب توسط موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی در سال 1373 به چاپ دوم رسیده است