در «سلسله النسب صفويه» اثر شيخ حسين زاهدي، از اخلاف شيخ زاهد گيلاني، يازده دوبيتي منسوب به شيخ صفي الدين اردبيلي، همراه با شرح و معني آمده است. نداشتن اعراب، تصرف و تصحيف كاتبان و همچنين تأثير قابل ملاحظه خط و زبان فارسي بر آنها موجب شده قرائت درست اين اشعار و درك ويژگيهاي زباني آن دشوار و در مواردي غيرممكن باشد. استاد محترم جناب آقاي دكتر علي اشرف صادقي، كه سالهاست تصحيح فهلويات و شرح مسائل زباني آنها را وجهه همت خود قرار داده، اخيراً در يك مقاله مفصل اين يازده فهلوي را براساس نسخه خطي براون، و مقابله آن با دو نسخه خطي« صفوه الآثار» از عبدالكاظم محمد اردبيلي و همچنين متن چاپي«سلسله النسب» تصحيح كرده و به دنبال هر دوبيتي، تحقيقي مستوفي درباره زبان و معناي آن افزوده، و در پايان به بحثي كلي درباره اين اشعار پرداخته است. سپس با نقل چهار دوبيتي، دو جمله و چند كلمه اردبيلي ديگر، كه در« صفوه الصفا»ي ابن بزاز آمده، مسائل زباني و معنايي آنها را به تفصيل بررسي كرده است. استاد صادقي برخلاف ديگران كه در انتساب اين اشعار به شيخ صفي ترديد روا نداشته و يا اصلاً بدان نپرداختهاند، بر اين باورست كه اين اشعار بعد از شيخ، توسط فرزندان يا مريدان وي سروده شده است؛ با اين حال تاريخ سرودن آنها را متاخرتر از قرن هشتم و نهم نميداند. هرچند بسياري از مبهمات زباني و معنايي اين فهلويات با همت و دقت زايدالوصف استاد رفع گرديده است، اما برخي ابهامات همچنان ناگشوده باقي ماندهاند. مرور دوباره اين فهلويات و تأملي ديگر درباره آنها، مخصوصاً بر پايه گويش تالشي كه ظاهراً ويژگيهاي مشترك زيادي با زبان اين اشعار دارد، چه بسا بتواند پارهاي از زواياي پوشيده و مبهم آنها را روشن سازد. بنابراين در اين مقاله حتيالمقدور سعي كردهايم ضمن پرهيز از تكرار گفتههاي پيشينيان، بهويژه مباحثي كه استاد صادقي به درستي و به تفصيل به آن اشارت كردهاند، به مسائلي بپردازيم كه كمتر مطمح نظر بوده و يا اصلاً بدان توجهي نشده است؛ ضمن آنكه به ضرورت در مواردي به مقايسه، نقد و بررسي برخي از ديدگاهها نيز نظر داشتهايم؛ در خاتمه گفتاري كوتاه و كلي درباره زبان و وزن اين اشعار افزودهايم. در واقع اين نوشته ذيل و تكملهاي است بر مقاله مفصل آن استاد بزرگوار تا چه قبول افتد و چه در نظر آيد. بنابراين لازم است خوانندگان گرامي اصل مقاله ايشان را حتماً مطالعه بفرمايند.
مولف در این کتاب اشعار نظیری و عرفی را با هم مقایسه کرده است و برای نشان دادن این که دو شاعر هم زمان و هم سبک در حالی که شباهتهای فراوانی با هم دارند چقدر می توانند با یکدیگر تفاوت داشته باشند و این مقایسه که بین دو شاعر سبک هندی به وجود می آید، جذاب و شیرین به نظر می رسد. نویسنده در ضمن مقایسه، به بررسی و نقد شعر هر دو شاعر هم پرداخته است .
محمدجعفر طاهری میگوید: دورنمای جشن دوهزار و پانصد ساله ایران آنچنان نظرم را به خود جلب نمود که لازم دانستم حقیقت را که در یک عمر طولانی از طریق الهامات و تجربیات و اطلاعات صحیح بدست آورده برای بیداری هم میهنان عزیز و آیندگان بی خبر از واقعات در این دفتر به رسم یادگار به رشته تحریر در آورم و به دلیل جشن دوهزار و پانصد ساله بنام کورش کبیر درصدد برآمدم بدانم این شخص کیست و این همه تشکیلات و غوغای عظیمی که برای او فراهم نموده اند چیست؟ ....
«رساله قشیریه» از کتب معتبر صوفیه در قرن پنجم است که زینالاسلام ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن بن عبدالملک بن طلحة بن محمد قشیری در 437 هـ.ق نوشته است. هر چند که امام قشیری پیش از هجویری وفات یافته است، با این وجود جامعترین و معتبرترین کتابی است که از قدما در باب تصوف بر جای مانده است. رساله قشیریه نامه یا پیامی است که قشیری به صوفیان شهرهای اسلامی فرستاده است و آن را در سال 437 هـ. آغاز کرده و در 438 هـ. به پایان رسانده است. این کتاب دربرگیرنده پنج فصل است که در فصل اول آن شرح احوال و آثار قشیری، استادان و شاگردان وی بررسی شده، در دوم مباحث دستوری و زبانی کتاب در سه بخش مورد بحث قرار گرفته، در فصل سوم ضمن برگردان اشعار عربی رساله به فارسی از گویندگان آن اشعار هم سخن به میان آمده، در فصل چهارم احادیث شریف نبوی و احیاناً احادیث قدسی با ذکر مآخذ آنها جای گرفته و در آخرین فصل شخصیتهای ذکرشده در رساله که بیش از 560 نفرند، در صورت امکان معرفی شدهاند.
تدوین واژهنامههای گیلکی سابقه نسبتا طولانی دارد. اولین کوشش موفق در این زمینه، فرهنگ گیلکی از منوچهر ستوده است که در سال 1332 خورشیدی به همت انجمن ایرانشناسی، به چاپ رسید. بعد از این کتاب، گامهای مهمی در تألیف واژهنامههای گیلکی برداشته شد که خوشبختانه برخی از آنها به زیور طبع نیز آراسته شدهاند. از جمله این آثار میتوان واژهنامه گویش گیلکی، فرهنگ گیل و دیلم، ویژگیهای دستوری و فرهنگ واژههای گیلکی را نام برد. گلیهگب، بیتردید مفصلترین فرهنگنامهای است که تا کنون درباره گویش گیلکی نوشته شده و به شکل منقحتری روانه بازار شده است. مولف فاضل آن، آقای فریدون نوزاد، خود، از محققان برجسته گیلانی است. این واژهنامه به گویش گفتاری و نوشتاری مردم رشت و پیرامون آن اختصاص دارد.