کتابخانه مجازی ادبیات

مجمع النفايس، به سبب نگاه ژرف و تيزبينانة مؤلفش، جايگاه بخصوصي در ميان تذكره های شعر فارسي دارد. اگرچه بعضاً نقايصی چون بي توجهي عامدانه به ارائه اطلاعات تاريخي به ويژه در باب شعراي ايراني در آن ديده ميشود، با اين همه نظر به انصاف و دانش و سليقه نويسنده، اين كتاب اغلب فراتر از تذكره است و اهميتي در حد مجموعه نظرات ادبي قدما دارد، تا حدي كه ميتواند مرجعي موثق و دست اول براي پژوهشگر ادبي در بررسي جريانات تحولات علوم ادبي علي الخصوص سبك شناسي و نقد ادبي باشد

سید احمد بهشتی شیرازی، در کتاب شرح جنون: تفسیر موضوعی دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی، در پی آن است تا با معرفی فرهنگ ادبی که حافظ شیرازی از متن آن برخاسته است و مطالع تطبیقی مضامین اشعار او و دیگر شعرای نامور فارسی‌، نقبی به کنه شعر او بزند. کتاب شرح جنون یکی از کتاب‌های نایاب و قدیمی است که به تفسیر موضوعی غزلیات حافظ می‌پردازد. (متاسفانه به دلیل عدم موجود بودن بخش پیشگفتار و مقدمه، این نسخه بدون صفحات ابتدایی منتشر شده است و محتوا مطابق نسخه نمونه آغاز می‌شود.) درباره لسان‌ا‌لغیب و مشرب او، در تفسیر شاهکارهای شعری وی دو شیوه وجود دارد. عده‌ای رندی‌های او را ظاهری می‌دانند و شراب و شاهد و ساقی او را ظاهری تلقی می‌کنند و عده‌ای از آنچه او گفته تعابیر باطنی دارند. سید احمد بهشتی شیرازی از جمله گروه دوم است.

کتاب حاضر، دربرگیرنده متن کامل «تذکره تحفه سامی»، نوشته «سام میرزا صفوی» است. «تحفه سامی» از تذکره‌های دوران صفوی است که سام میرزا در آن زندگی‌نامه و اشعار حدود هفت‌صد تن از شاعران پارسی‌گوی معاصر خود همچون: «قاضی احمد»؛ «خواجه غیاث‌الدین نبکجی»؛ «شاه نعمت الله»؛ «مولانا محمود سرداری»؛ «استاد شجاع» و... را از پایان قرن نهم تا پایان قرن دهم ه . ق به همراه شرح برخی از رویدادهای زندگی آنان به پیروی از تذکره‌های این دوره، به ویژه «تذکره‌الشعرای دولتشاه سمرقندی»، به تصویر کشیده است.

حافظ خراباتی، اثر رکن‌الدین همایون‌فرخ، پیرامون روابط اجتماعی و سیاسی خواجه حافظ شیرازی با معاصرانش و به دست دادن شأن نزول و تاریخ سروده شدن این آثار و شرح و تفسیر هریک از آنها از آغاز تا انجام، است. هرکس با دیده بصیرت و انصاف و مروّت، حتی نگاهی سطحی بر این کتاب افکنده باشد، درمی‌یابد چنین اثری که در آن مطالب و مسایل خاصی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته، نمی‌تواند برای عام باشد و خوه و ناخواه طبقه و رسته خاصی که به این‌چنین آثار علاقه دارند، آن را مورد مطالعه قرار خواهند داد. بااین‌همه نویسنده تا آنجا که قدرت و توان نویسندگی‌اش اجازه می‌داده کوشیده که در ساختن و پرداختن جمله‌ها و نوشتن شرح و تفسیر و توجیه ابیات غزل‌ها به حد مقدور با زبانی ساده و همه‌فهم و دور از تکلف به بیان مطلب بپردازد. این کتاب محصول بیست‌وپنج سال زحمت و کار پرمرارت نویسنده است که آن را به پیشگاه کسانی که ارزش خدمات عاشقان به ادب و عرفان ایران را پاس می‌دارند، تقدیم کرده است