کتابخانه مجازی ادبیات

بنیاد نهج البلاغه به مناسبت هزارمین سال گردآوری کتاب نفیس و انسان ساز نهج البلاغه کنگره ای ترتیب داد که در آن هزاران نفر از دانشجویان و طلاب و اقشار دیگر به پای درس و سخنرانی گروهی از اندیشمندان اسلامی دعوت شده از داخل و خارج کشور نشستند. هدف از این گردهمایی را در سه بعد مهم زیر می توان خلاصه کرد: ا. تحقق سریع و عمیق انقلاب فرهنگی اسلامی و معرفی متون آن به عنوان پژوهشگران اسلامی و سرمایه گذاری نیروی انسانی متعهد در تدوین رساله های محققانه و ادیبانه با الهام از متون گرانقدر اسلامی بویژه کتاب عظیم نهج البلاغه. 2. جلب توجه توده وسیع مردم نسبت به معارف والای علوی و آشنایی مستمر و پیوسته آنان با یکی از متون ارزنده اسلامی چون مسایل معنوی و فرهنگی اصولا از دید مردم غائب است و بیشتر به دست فراموشی و غفلت سپرده می شود و ... 3. رابطه نزدیک با محققان و عالمان متعهدی که در زمینه شناخت عمیق اسلام و معارف اهل بیت بویژه نهج البلاغه تحقیق و بررسی کرده و آثار علمی بجای گذرانده اند.

سید رضی مولف نهج البلاغه کتابی است به زبان فارسی در شرح زندگانی سید رضی، نوشته حجت الاسلام علی دوانی از نویسندگان معاصر. مولف این کتاب را به مناسبت تشکیل کنگره هزاره نهج البلاغه در تهران در سال ۱۳۵۹ ش. به نگارش درآورده است. قرن چهارم هجری، عصر طلایی تاریخ اسلام به شمار می‌رود؛ عصری که دانشمندان بزرگ اسلام، شیعی، سنی، زیدی، اسماعیلی و... و حتی دانشمندان غیرمسلمان در عراق، مصر، سوریه، ایران و دیگر نقاط جهان اسلام، سرگرم درس و بحث و تالیف و تصنیف بودند و مرکز تمام تبادلات علمی، شهر بغداد بود. محمد بن حسین معروف به سید رضی یا شریف رضی در سال 359 هجری در بغداد به دنیا آمد. او از کودکی هوش و استعداد سرشاری داشت و در نهایت با تالیف نهج‌الباغه به امتیاز و شهرتی خاص دست یافت. او در محضر استادانی بزرگ به تحصیل صرف، نحو، قرائت، انساب، حدیث، کلام، فقه، اصول، عروض و... پرداخت به طوری که می‌گویند در بیست سالگی از تحصیل تمامی علوم متداول عصر بی‌نیاز شد. سید رضی در سن 41 سالگی نهج‌البلاغه را تالیف کرد و در سال 406 هجری در سن 47 سالگی درگذشت.

برخی از ناقدان متعصب ادب عربی، نظرات مغرضانه‌ای در خصوص سرایندگان متعهد شیعی ارائه نمودند. آنان تا توانسته‌اند بر شخصیت اعتقادی ـ ادبی این سرایندگان یورش بردند و این همه استواری و آزاد اندیشی آنان را ندیدند و شاید نخواستند که ببینند. در این مقاله برآنم تا در وهله اول، برخی از این نظرات مغرضانه را تبیین نموده و در مرحله بعد، پاسخی مناسب و مبرهن بدان ارائه دهم. د. نبیل خلیل ابوحلتم در((الفرق الاسلامیه فکرا و شعرا)) اصرار دارد سیدحمیری را ((کیسانی)) مذهب معرفی کند و نظرات ناقدان ادب عربی را پیرامون تغییر مذهب سید از کیسانیّه به امامیّه نادیده انگارد. د. شوقی ضیف، دیک الجن را با توجه به چندبیتی که در رثاء احمد بن علی هاشمی سروده، ازغلاة شیعه معرفی می‌کند. شوقی ضیف، همچنین در پیروی دعبل خزاعی از مذهب تشیع تردید نموده و قصیده همیشه جاویدان ((تائیه)) را در هاله‌ای از ابهام نهاده، معتقد است دعبل این چکامه را باهدفت دست یافتن به اموال اهل ((قم )) سروده است. فؤاد افرام بستانی در ((الروائع)) چکامه بلند مذهبی ابوفراس حمدانی که به ((الشافیه)) مشهور است را منحول و محرف می‌داند و قصد دارد تمامی ابیات چکامه و ماهیت آن را زیر سؤال برده، آن را در هاله‌ای از ابهام نهد.

فردوسی شاعر بلند آوازه ایران زمین است که با سرودن شاهنامه به عنوان یکی از گران سنگ‌ترین آثار حماسی، در آسمان شعر و ادب فارسی درخشید. در قرن هفتم هجری، نخستین ترجمه عربی از شاهنامه توسط فتح بن علی بنداری اصفهانی، به فرمان ملک معظم عیسی ایوبی انجام شد. این ترجمه منثور و مختصر که جنبه هنری و زیباشناختی شاهنامه را وانهاده بود، تا دوره معاصر در ادبیات عربی تاثیر چشمگیری نداشت؛ اما در دوره معاصر و به فضل تلاش‌های بی‌وقفه برخی از ناقدان و نویسندگان جهان عرب، از جمله عبدالوهاب عزام که به زبان فارسی تسلط داشت و پژوهش‌های گسترده‌ای در زمینه شاهنامه به زبان عربی انجام داد، برخی شاعران و ادیبان معاصر عرب تحت تاثیر فردوسی قرار گرفته و او را الگو و اسوه شعری خود قرار دادند و از فردوسی به عنوان شاعری بزرگ و الگویی بی‌همتا یاد کردند؛ اما داستان‌های شاهنامه در آثار شاعران عرب چندان بازتابی نداشت، که گرایش به ادبیات غرب، ترجمه منثور و از بین رفتن ویژگی‌های ادبی آن در ترجمه و فراهم نبودن زمینه حماسه در ادبیات عربی از دلایل آن است.