کتابخانه مجازی ادبیات

نویسنده در مورد این کتاب اینگونه می‌گوید: در سالهای اختناق و توقیف نوشته‌ها نویسنده هرچه دقت می کرد طوری مطلب بنویسد که به سانسور گرفتار نشود معذلک بی‌خطر هم نمی‌گذشت، از سالها پیش بصورت داستان‌نویسی بسیاری از مطالب را می‌نوشتم و پس از آنکه در جرائد آن روز مانند نشریات انجمن تبلیغات اسلامی منتشر می‌گشت، مستقلا هم به چاپ می‌رسید. و نخستین کتاب داستانهای اسلامی نویسنده به عنوان "شگفتیها از تاریخ اسلام و جهان" مکرر به چاپ رسید ولی دیگر از جلدهای بعدی خبری نشد. گرچه این چند داستان بایستی جلد سوم می‌گشت، اما چون جلد دوم که شامل داستانهای جالب و کم‌نظیر بود معلوم نیست دیگر به دستم برسد یا توفیق گردآوری آنرا از متون مختلف پیدا کنم. این مختصر را بنام جلد دوم تقدیم میدارم.

کتاب اندیشه ها مجموعه اشعاری است از محمد زمان حاج قوانلو معروف به "زمان" که در سال 1354 به کوشش مجتبی بدیعی به چاپ رسیده است

علي محمد افغاني با انتشار نخستين رمانش، شوهر آهوخانم، به اوج شهرت ادبي رسيد. انتشار اين رمان در سال 1340 با توجه به خلأ فعاليت خلاقه ادبي در سال‌هاي پس از کودتاي 28 مرداد 1332 و علل و عوامل اجتماعي، ادبي و تاريخي ديگري که در متن مقاله به آنها پرداخته‌ايم، با استقبال شگفت‌انگيز خوانندگان روبه رو شد. در پي استقبال خوانندگان، منتقدان ادبي نيز به ستايش نويسنده و رمان او پرداختند و از علي محمد افغاني به عنوان «بزرگ‌ترين رمان‌نويس معاصر» و از رمان شوهر آهوخانم به عنوان «بزرگ‌ترين رمان قرن» ياد کردند. اما افغاني با اينکه بعدها رمان‌هاي ديگري نوشت به دلايلي که بدان‌ها پرداخته‌ايم هيچ گاه نتوانست اقبال خوانندگان و منتقدان را مجددا به دست آورد. اکنون نيم قرن پس از انتشار اين رمان و پيوستن آن به تاريخ رمان‌نويسي معاصر ايران، مي‌توان با توجه به همه جوانب، به بررسي جايگاه علي محمد افغاني و رمان برجسته او در سير تکوين و تکامل رمان فارسي پرداخت و همچنين تاثر نويسنده را از ادبيات داستاني پيش از او و تاثيرش را بر داستان‌هاي پس از او نشان داد. وجوه جامعه‌شناختي و ادبي اين رمان نيز در اين مقاله بررسي شده است تا علل مقبوليت اين اثر در بين خوانندگان و جايگاهش در رمان فارسي دقيق‌تر تبيين شود.

در بسياري از آثار روايي، دو نيروي زور و نيرنگ عامل پيش برنده داستان هستند. بررسي و مقايسه قصه‌هاي عاميانه‌اي که درگيري نيروهاي خير و شر در آنها بر سر رسيدن به معشوق است، نشان مي‌دهد در اين آثار، معشوق هرچند در ظاهر به نفع قهرمان عمل مي‌کند، در زيرساخت روايت با زيرکي و تزوير، درگيري نيروهاي متضاد را به سود خويش هدايت مي‌کند. در چنين قصه‌هايي، شخصيت مرکزي داستان شاهزاده شجاع و ديو بدطينت نيست؛ بلکه معشوقي است که در پي ازدواج با شايسته‌ترين قهرمان داستان و صاحب فرزند شدن از او است. معشوق در اين راه، با وجود ناتواني جسمي ظاهري، از جلوه‌هاي گوناگون نيرنگ همچون پنهان کاري، افسونگري‌هاي زنانه و عوامل جادويي بهره مي‌برد و حتي گاهي با به خدمت گرفتن ضدقهرمان‌هاي داستان، سير رخدادها را به سوي پايان دلخواه خويش هدايت مي‌کند. اين مقاله با بهره‌گيري از ديدگاه‌هاي صاحب نظران در خصوص اين ساختار بنيادين، چهل افسانه عاميانه فارسي را بررسي و مقايسه کرده است. نويسنده با ارايه شواهد مختلف، چنين زيرساخت مشترکي را بيانگر دغدغه‌هاي ذهني زنان در دوران پدرسالاري دانسته است. زنان در جايگاه راوي يا شنونده اين قصه‌ها، آرزوهاي دست نايافتني و روياهاي شيريني را که در زندگي واقعي معمولا از آن محروم بوده‌اند، در سرگذشت قهرمان زن داستان در جهان خيالي قصه متجلي کرده‌اند. با توجه به اين ويژگي در رمانس‌ها و داستان‌هاي کهن، احتمالا خاستگاه اين قصه‌ها در ساختارهاي روايي کهني است که مي‌توان پيشينه آنها را تا اساطير مربوط به دوران مادرتباري دنبال کرد.