کتابخانه مجازی ادبیات

تحليل فمينيستي انتقادي گفتمان يکي از شاخه‌هاي تحليل گفتمان است که وجه مميزه آن تمرکزش بر کشف و آشکارسازي روابط نابرابر قدرت جاري ميان زنان و مردان در مناسبات و نظم‌هاي اجتماعي است. مقاله حاضر پيشنهاد مي‌کند که نظريه سيمون دو بووار در کتاب جنس دوم در باب چگونگي شکل‌گيري هويت جنسيتي و سوژه مونث، زمينه نظري مناسبي براي تلفيق ميان فمينيسم و تحليل گفتمان فراهم مي‌سازد. جنس دوم به رغم تقدم زماني چشم‌گيري که بر مطالعات گفتماني دارد، از بسياري جهات سازگاري قابل توجهي با مفروضات فلسفي (معرفت‌شناختي، هستي‌شناختي) غالب رويکردهاي تحليل انتقادي گفتمان دارد. در اين پژوهش، جنس دوم از حيث ديد انتقادي، مفهوم‌سازي از قدرت و ايدئولوژي، نسبت آن با برساخت‌گرايي اجتماعي، نگاه انتقادي به دانش پذيرفته شده، ارزيابي تحول تاريخي و نقش نهادها و نظم‌هاي گفتماني در شکل‌گيري سوژه بررسي شده است.

پژوهش حاضر که در حوزه جامعه‌شناسي زبان انجام شده، کوششي است براي ارزيابي يکي از تفاوت‌هاي رفتار زباني زنان و مردان در چارچوب نظريه تسلط. هدف از انجام اين پژوهش، ارزيابي شاخص تسلط مکالمه‌اي قطع گفتار بر پايه نظريه تسلط در جامعه فارسي زبان و بررسي عوامل سه گانه موثر بر قطع گفتار (اظهارنظرهاي مستقيم، انحراف از موضوع و قيدها و فعل‌هاي ترديدآميز) است. بر اساس اين، شاخص قطع گفتار و شاخص‌هاي سه گانه موثر بر قطع گفتار در محيط‌هاي مختلط و همجنس در نظر گرفته شد و سپس اين شاخص‌ها در چهل مصاحبه دومرحله‌اي (10 مرد و 10 زن دانشجو بين 18-24 سال) مورد ارزيابي قرار گرفت. زنان و مردان در محيط‌هاي مختلف، بر اساس کاربرد قطع گفتار، رفتار متفاوتي از خود نشان دادند و نمود زباني نگرش جنسيت مدار در جامعه امروز فارسي زبان ملموس بود. بر اساس اين پژوهش، نوع رابطه هر يک از شاخص‌هاي موثر بر قطع گفتار با قطع گفتار بررسي شد و چارچوب ارائه شده توسط نظريه تسلط در ميان فارسي زبانان، ناکارآمد تشخيص داده شد.

توانش ژانري جزء مهمي از توانش گفتماني و تخصص حرفه‌اي است و با مفهوم «سوادهاي چندگانه» که بر نقش فناوري و چندنمايگي تاکيد مي‌‌کنند، ارتباط تنگاتنگي دارد. ارائه‌هاي پاورپوينت کنفرانس‌ها از ژانرهاي تحقيقي برجسته‌اي هستند که به توانش ژانري ديداري و متني اعضاي جامعه گفتماني بسيار وابسته‌اند. باوجود نقش مهم اين ژانر پژوهشي در عضويت فرد در جامعه کاري، حتي در سنت تجزيه و تحليل ژانري «انگليسي براي اهداف ويژه و دانشگاهي»، ارائه‌هاي پاورپوينت آن گونه که بايد، بررسي نشده‌اند. از مسائل مهم در اين سنت، ايستايي ژانرها و يا پويايي آنهاست. پژوهش مقابله‌اي حاضر با بهره‌گيري از مدلي ديداري و برخي چارچوب‌هاي پيشنهادي، گونه‌ها و ويژگي‌هاي ديداري بيش از چهارصد اسلايد انگليسي دو گروه غيربومي در کنفرانس‌هاي معتبر زبان‌شناسي کاربردي (نمونه‌اي از علوم نرم) را با نگاه به تعريف ژانر، کارکرهاي گفتماني و تاثير نرم افزار بر ژانر بررسي کرده است. از اهداف اين پژوهش، بررسي شباهت‌ها و تفاوت‌هاي دو گروه و الگوهاي به دست آمده است. علاوه بر تاکيد بر اهميت ديداري‌ها و غلبه ديداري‌هاي متني در علوم نرم، نشان داده شده که ژانر ارئه پاورپوينت مي‌تواند زمينه‌ساز بروز طيف چشمگيري هويت در چارچوب‌هاي جامعه گفتماني مقصد باشد. افزون بر اين، در غياب ابزارهاي گفتماني و فراگفتماني، بسياري از ويژگي‌هاي اسلايدها مي‌توانند چنين کارکردهايي برعهده گيرند. تاکيد بر تاثير انکار‌ناپذير نرم افزار پاورپوينت و دلالت‌هاي آن براي شيوه‌هاي ارائه و استدلال، ايستايي و پويايي ژانر و مفاهيم ژانر و فراگفتمان در کنار برخي پيشنهادها و کاربردها از ديگر اهداف و نتايج اين پژوهش است.