مقامات فنا و بقا و اتّحاد و اتّصال از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین مباحث تصوّف و عرفان اسلامی به شمار می‌آید. عرفا این مقامات را نهایت سیروسلوک سالک و هدف از پیمودن همه احوال و مقامات را رسیدن به وصال الهی می‌دانند. بر طبق نظریه قوس نزولی و قوس صعودی، انسان پیش از خلق در عالم غیب و علم الهی موجود بوده است و هنگام نزول به عالم خلق و شهادت، مرحله به مرحله او را از عوالم عبور داده‌اند تا اینکه به این عالم مادی آمده است و سالک می‌خواهد با فانی شدن از صفات خویش و متّصف گشتن به صفات الهی به مبدأ و اصل خویش باز گردد. سالک یک سیر حرکتی از «الی الله» را به «فی الله» شروع می‌کند و در نهایت این سیروسلوک، اتّحاد و اتّصال با محبوب برای او حاصل می‌شود. بیدل دهلوی که نماینده تمام‌عیار سبک هندی است و دیوان غزلیاتش یک فرهنگ اصطلاحات عرفانی به شمار می‌آید، این مقامات را در اشعارش به‌خوبی بیان کرده است. بیدل همانند سایر صوفیان بزرگ معتقد است که حالت فنا و رسیدن به وصال الهی، نتیجه فضل و عنایت الهی و از اختیار سالک خارج است. با درنظرگرفتن این نکته که بیدل، وحدت وجودی است، دویی را نفی می‌کند، معتقد به اتّحاد و اتّصال الهی است و ترک تعلقات دنیوی و فانی شدن از خویش را شرط وصول به محبوب می‌داند. او بر این باور است که چون خداوند هر لحظه به شکلی تازه تجلّی می‌کند و تجلّی تکرارناپذیر است، حتی سالک بعد از وصال با محبوب همچنان محو معشوق خویش است و از آرزوی دیدارش کم نمی‌شود. در نهایت چیزی از سالک باقی نمی‌ماند و در خداوند محو می‌شود.

منابع مشابه بیشتر ...

63e39d23b82d5.jpg

رساله العقاید المجذوبیه

محمدجعفر قراگزلو (مجذوبعلیشاه)

این کتاب در واقع دفاعیه‌ای است که "مجذوب علی‌شاه " در باب عقاید خویش نوشته است .بخش اول کتاب زندگی‌نامه وی به قلم خود اوست .در آن جا مولف به مصایبی اشاره می‌کند که در طول زمان بر او وارد آمده است . وی سپس درباره توحید حق تعالی، وحدت وجود و مذاهب صوفیه به بحث می‌پردازد . گفتار پایانی کتاب به بررسی آرای مجلسی درباره تصوف اختصاص یافته است .مولف می‌خواهد اثبات کند که "مجلسی "با صوفیان حقیقی مخالفتی نداشته است .

63722e1c65e0a.jpg

سی مقاله درباره بیدل

جمعی از نویسندگان

کتاب حاضر سی مقاله درباره بیدل است که به کوشش محمد سرور پاک فر گردآوری در سال 1365 در کابل گردآوری شده است. عناوین بعضی از مقالات آ ن عبارتند از: شاعر و فیلسوف شرق/ ترجمه محمدیعقوب خان؛ سبک هند و مکتب بیدل/ پوهاند عبدالحی حبیبی؛ بیدل از افغانستان است/ طاهر بدخشی؛ بیدل شناسی در اتحاد شوروی/ اسدالله حبیب؛ بیدل و رابطه ادبی افغانستان و هند/ غلام حسن مجددی؛ و ..

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

6590327798729.jpg

نزهه الارواح و روضه الافراح (تاریخ الحکماء)

نزهة الارواح و روضة الافراح (تاریخ الحکماء) ترجمه کتاب «تاريخ الحكماء قبل ظهور الإسلام و بعده «نزهة الأرواح و روضة الأفراح»» اثر شمس‌الدین شهروزی (ت 511ق) است. اصل این کتاب، به زبان عربی است و در اوایل سده یازدهم (1011- 1014ق)، دانشمند، حکیم و عارف ایرانی، مقصود علی تبریزی، در هند آن را به دستور جهانگیر گورکانی، به فارسی ترجمه کرده که نه‌تنها گزارشی از اندیشه‌های فلسفی و سخنان حکمت‌آمیز و پندهای دلپذیر است، بلکه متنی زیبا، روان و کم مانند از فارسی آن روزگار را نیز به دست می‌دهد. مترجم به هنگام ترجمه، در جای‌جای کتاب، نکته‌‏هایى از خویش در تفسیر احادیث نبوى و توضیح اقوال حکما و داورى آراى آنان افزوده است که نشان می‌دهد آنچه از فضل، علم و بینش عارفانه وی گفته‌اند سخنى گزافه نبوده است که ازجمله مى‌‏‌توان به صفحات 6، 7، 8، 9، 10، 18، 33، 174، 175 و... مراجعه کرد. این افزوده‌‏ها نه‌تنها نشانه‌‏هاى دست داشتن او در حکمت، فلسفه و علوم دیگر است، بلکه ذوق عرفانى او را نیز نشان مى‌‏دهد. با آن‌که این ترجمه، در ساخت عبارت و جمله از متن عربى شهرزورى و منابع دیگر متأثر است- و شاید این مقدار تأثیر به علت دشوارى ترجمه، رعایت امانت و دقت در کلام حکما بوده است- ازنظر زبان فارسى و ویژگی‌هاى آن در قرن دهم و یازدهم، از نثرهاى روان و پاکیزه این روزگار به شمار مى‌‏آید؛ زیرا در این دوره که به نظر ناقدان سخن‌سنج، پارسى آشفته است و فارسى‌‏گویان از هند تا عثمانى آشفته گوی، زبان مقصود على تا حدود زیادی از آن آشفتگی‌ها برکنار مانده است و اگر این ترجمه آزادتر صورت مى‌‏گرفت، شاید کار از گونه‌‏اى دیگر مى‌‏بود، چنان‌که در صفحات 150، 320- 321 و 473 نمونه‏‌هاى آن را مى‌‏توان دید. بارى، این ترجمه گویاى علم، فضل و توانایى مقصود على تبریزى در دو زبان تازى و درى است. بررسى اجمالى فهرست لغات و ترکیبات و مقایسه آن با آثار معاصران او تا حدودى ویژگی‌هاى زبان او را روشن مى‌‏گرداند. در نثر او، جمله‌‏هاى وصفى مانند «ملاحظه کردار و اطوار مردم کرده او را به یارى و دوستى بگزینید، نظر بر گفتار او کرده اختیار مکنید» [۵] برخلاف نثرهاى رایج این دوره بسیار اندک است.

فلسفه اسلامی
کتاب
5fd067763436f.png

قیام سیدالشهداء حسین بن علی (ع) و خونخواهی مختار به روایت طبری و انشای ابوعلی بلعمی

محمدسرور مولایی

گزارش قیام سرور آزادگان حضرت سیدالشهداء حسین بن علی (ع) را همه مورخان اسلامی اهل هر مذهب و فرقه‌ای، به تفصیل یا اختصار داده‌اند و هیچ کتاب تاریخی نمی‌‌توان یافت که از ذکر آن خالی باشد. تاریخ کبیر یا تاریخ الرسل والملوک که امروزه با نام «تاریخ طبری» شناخته می‌شود، یکی از آنهاست. آنچه امروز به نام ترجمه تاریخ طبری در دست است، در حقیقت انشای دیگری از این کتاب است که با قلم شیوا و فارسی روان ابوعلی محمد بلعمی وزیر منصور بن نوح سامانی به تحریر درآمده است. این انشای بلعمی کهن‌ترین متن به زبان فارسی است که رخدادهای کربلا را با تفصیل بیشتر دربر دارد و از این‌رو در میان منابع و مآخذ تاریخی در زبان فارسی اهمیت ویژه‌ای دارد. در این کتاب قیام امام آزادگان گیتی و شرح خونخواهی مختار از این ترجمه بلعمی برگزیده شده است.

پژوهش‌ها/پژوهش‌ در نثر و متون
کتاب