کتابخانه مجازی ادبیات

دولت صفوى طى 230 سال تمدن ويژه خود را بنا كرد، تمدنى كه از هر حيث، لوازم مورد نياز خود را به همراه دارد. طبعاً اقتباس از گذشته و كشورهاى معاصر فراوان بود؛ اما از حيث فكرى، علمى، اجتماعى و اقتصادى، روزگار صفوى اصول خاص خود را داشت و به عنوان يک دولت خلاق و مبتكر مطرح بود. در يک جمله مى‌توان دوره صفوى را نقطه قوّت تاريخ كشور ما به حساب آورد؛ چراكه وقتى دولت صفوى قوام گرفت و آنگاه كه تثبيت شد، تحوّل عميقى را در ايران آغاز كرد و گرچه اين تحول با ابزارهاى سنتى صورت مى‌گرفت؛ اما سبب شكوفايى همه‌جانبه در ايران شد. آبادى ايران از لحاظ اقتصادى در دوره صفوى بسيار قابل توجه است؛ همچنان كه به لحاظ فرهنگى و ساخت‌وساز آثار تاريخى، از هر حيث يادآور دوره پرشكوه و پرثروت سلجوقى در ايران است. مدارس بى‌شمار، موقوفات فراوان، امكانات علمى گسترده، حفظ ميراث مكتوب گذشته، به‌ويژه ميراث مكتوب شيعه، كتابت صدها هزار نسخه خطى در حوزه قدرت صفويان كه بسيارى از آنها تا به امروز بر جاى مانده؛ ايجاد مساجد بزرگ و بسيارى از امور ديگر، نشان مى‌دهد كه ايران دوره صفوى، دوره‌اى درخشان در تاريخ ايران اسلامى بوده است. سفرنامه‌هاى بيگانان در ايران آن روز، شاهدى بر پيشرفت‌هاى علمى و اجتماعى در ايران است. این کتاب عبارت از چهل نوشتار است كه برخى پژوهشى و شمارى هم مرور بر آثار مكتوب اين دوره، براى عرضه مواد لازم جهت پژوهش در اين دوره مى‌باشد. طبعاً در هر يک از اين عناوين، تلاش بر آن بوده تا نكته و مسئله‌اى از اين دوره تاريخى روشن شود.

دولت صفوى طى 230 سال تمدن ويژه خود را بنا كرد، تمدنى كه از هر حيث، لوازم مورد نياز خود را به همراه دارد. طبعاً اقتباس از گذشته و كشورهاى معاصر فراوان بود؛ اما از حيث فكرى، علمى، اجتماعى و اقتصادى، روزگار صفوى اصول خاص خود را داشت و به عنوان يک دولت خلاق و مبتكر مطرح بود. در يک جمله مى‌توان دوره صفوى را نقطه قوّت تاريخ كشور ما به حساب آورد؛ چراكه وقتى دولت صفوى قوام گرفت و آنگاه كه تثبيت شد، تحوّل عميقى را در ايران آغاز كرد و گرچه اين تحول با ابزارهاى سنتى صورت مى‌گرفت؛ اما سبب شكوفايى همه‌جانبه در ايران شد. آبادى ايران از لحاظ اقتصادى در دوره صفوى بسيار قابل توجه است؛ همچنان كه به لحاظ فرهنگى و ساخت‌وساز آثار تاريخى، از هر حيث يادآور دوره پرشكوه و پرثروت سلجوقى در ايران است. مدارس بى‌شمار، موقوفات فراوان، امكانات علمى گسترده، حفظ ميراث مكتوب گذشته، به‌ويژه ميراث مكتوب شيعه، كتابت صدها هزار نسخه خطى در حوزه قدرت صفويان كه بسيارى از آنها تا به امروز بر جاى مانده؛ ايجاد مساجد بزرگ و بسيارى از امور ديگر، نشان مى‌دهد كه ايران دوره صفوى، دوره‌اى درخشان در تاريخ ايران اسلامى بوده است. سفرنامه‌هاى بيگانان در ايران آن روز، شاهدى بر پيشرفت‌هاى علمى و اجتماعى در ايران است. این کتاب عبارت از چهل نوشتار است كه برخى پژوهشى و شمارى هم مرور بر آثار مكتوب اين دوره، براى عرضه مواد لازم جهت پژوهش در اين دوره مى‌باشد. طبعاً در هر يک از اين عناوين، تلاش بر آن بوده تا نكته و مسئله‌اى از اين دوره تاريخى روشن شود.

رساله حاضر که نام ادوات شعر و مقدمات شاعری بر آن نهاده ایم منتخب خاتمه کتاب المعجم فی معاییر اشعار العجم مفصل ترین تالیف معتبر فارسی در عروض و قافیه و بدیع و نقد الشعر است. مصنف این کتاب شمس الدین محمد بن قیس رازی از ادیبان نکته سنج و دقیقه یاب سده های ششم و هفتم هجری است. منظور از فراهم آوردن این کتاب، یکی این بوده که خواننده گرامی با نثر جزل و استوار این کتاب اشنا شود و دو دیگر آنکه از شیوه نقدالشعر قدیم فارسی آگاه گردد. البته بعضی از آنچه شمس قیس در این باب آورده امروز بی بنیاد می نماید. همچنانکه بسیاری از نکات و اشارات وی در نقد شعر، هنوز مقبول و معتبر است.

این کتاب که نام «تاریخ اصفهان» بر آن نهاده شده و از آثار ارجمند در باب خویش است، نوشته حاج میرزا حسن خان انصاری از اعیان فضلای اصفهان در عهد اخیر است. جلد نخست و دوم و چهارم این مجموعه برگرفته از کتاب مشهور وی «تاریخ اصفهان و ری و همه جهان» و جلد سوم رساله‌ای است که نویسنده در اواخر ایام عمر با عنوان جلد سوم «تاریخ اصفهان» دست‌اندرکار طبع آن داشت، ولی هنوز شمار اوراق مطبوع کتاب از چهل درگذشته بود که طومار عمر هشتادونه ساله نویسنده درهم نوردیده آمد. این کتاب در واقع ترتیب و نظم یافته همان کتاب «تاریخ اصفهان و ری و همه جهان» است.