کتابخانه مجازی ادبیات

زبان‌شناسی اجتماعی یکی از میان‌رشته‌های بسیار کارآمد و جذاب در حوزه مطالعات زبانی به‌ویژه در بررسی‌های مربوط به رابطه زبان و جنسیت است. نویسنده در این کتاب در پی رسیدن به پاسخ سؤالاتی از این قبیل است: آیا در زبان فارسی نابرابری جنسیتی وجود دارد؟ در صورت پاسخ مثبت به پرسش دوم عوامل مؤثر بر آن کدام‌اند؟ آیا می‌توان با اصلاح زبانی به اصلاح اجتماعی دست زد یا خیر؟ که بیشتر در این کتاب به دو پرسش نخست پرداخته شده است. مطابق بررسی‌های نویسنده، زبان فارسی به شهادت نشانه‌های مختلفی شدیداً جنسیت‌زده است.

این کتاب، یکی از معروف‌ترین کتاب‌ها در زمینه زبان‌شناسی اجتماعی است که به منظور آشناکردن کسانی نوشته شده که در زبان‌شناسی و جامعه شناسی تخصصی ندارند، ولی علاقمند به مسائل زبان و جامعه هستند. این کتاب را پیتر ترادگیل یکی از محققان سرشناس تألیف کرده است. فهرست مطالب کتاب به این ترتیب است: زبان‌شناسی اجتماعی ـ زبان و جامعه، زبان و طبقه اجتماعی، زبان و گروه نژادی، زبان و جنسیت، زبان و بافت اجتماعی، زبان و کنش متقابل اجتماعی، زبان و ملت، زبان و جغرافیا.

«رساله قشیریه» از کتب معتبر صوفیه در قرن پنجم است که زین‌الاسلام ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن بن عبدالملک بن طلحة بن محمد قشیری در 437 هـ.ق نوشته است. هر چند که امام قشیری پیش از هجویری وفات یافته است، با این وجود جامع‌ترین و معتبرترین کتابی است که از قدما در باب تصوف بر جای مانده است. رساله قشیریه نامه یا پیامی است که قشیری به صوفیان شهرهای اسلامی فرستاده است و آن را در سال 437 هـ. آغاز کرده و در 438 هـ. به پایان رسانده است. این کتاب دربرگیرنده پنج فصل است که در فصل اول آن شرح احوال و آثار قشیری، استادان و شاگردان وی بررسی شده، در دوم مباحث دستوری و زبانی کتاب در سه بخش مورد بحث قرار گرفته، در فصل سوم ضمن برگردان اشعار عربی رساله به فارسی از گویندگان آن اشعار هم سخن به میان آمده، در فصل چهارم احادیث شریف نبوی و احیاناً احادیث قدسی با ذکر مآخذ آنها جای گرفته و در آخرین فصل شخصیت‌های ذکرشده در رساله که بیش از 560 نفرند، در صورت امکان معرفی شده‌اند.

تدوین واژه‌نامه‌های گیلکی سابقه نسبتا طولانی دارد. اولین کوشش موفق در این زمینه، فرهنگ گیلکی از منوچهر ستوده است که در سال 1332 خورشیدی به همت انجمن ایران‌شناسی، به چاپ رسید. بعد از این کتاب، گام‌های مهمی در تألیف واژه‌نامه‌های گیلکی برداشته شد که خوشبختانه برخی از آنها به زیور طبع نیز آراسته شده‌اند. از جمله این آثار می‌توان واژه‌نامه گویش گیلکی، فرهنگ گیل و دیلم، ویژگی‌های دستوری و فرهنگ واژه‌های گیلکی را نام برد. گلیه‌گب، بی‌تردید مفصل‌ترین فرهنگ‌نامه‌ای است که تا کنون درباره گویش گیلکی نوشته شده و به شکل منقح‌تری روانه بازار شده است. مولف فاضل آن، آقای فریدون نوزاد، خود، از محققان برجسته گیلانی است. این واژه‌نامه به گویش گفتاری و نوشتاری مردم رشت و پیرامون آن اختصاص دارد.