کتابخانه مجازی ادبیات

لغات و اصطلاحات شاهکارهای ادبیات فارسی مثل کلیله و دمنه، کتب فارسی وزارتی، فارسی چهارم دبیرستان، گلستان و بوستان سعدی و اصطلاحات عرفانی، غزلیات خواجه حافظ به ضمیمه سودمندترین قواعد املاء و انشاء که توسط اکبر ترابی در سال 1334 توسط انتشارات بنگاه مطبوعاتی اپیکور و کتابفروشی معرفت منتشر شده است

کَلیله و دِمنه نوشتهٔ ویشنا سرما کتابی است از اصل هندی که در دوران ساسانی به زبان پارسی میانه ترجمه شد. کلیله و دمنه کتابی پندآمیز است که در آن حکایت‌های گوناگون (بیشتر از زبان حیوانات) نقل شده‌است. نام کتاب از دو شغال به نام «کلیله» و «دمنه» گرفته شده که قصه‌های کتاب از زبان آن‌ها گفته شده‌است. بخش بزرگی از کتاب اختصاص به داستان این دو شغال دارد. اصل داستان‌های آن در هند و در حدود سال‌های ۵۰۰ تا ۱۰۰ پیش از میلاد به وقوع می‌پیوندند. مجتبی مینوی دربارهٔ این کتاب می‌گوید: کتاب کلیله و دمنه از جمله آن مجموعه‌های دانش و حکمت است که مردمان خردمند قدیم گرد آوردند و «به هرگونه زبان» نوشتند و از برای فرزندان خویش به میراث گذاشتند و در اعصار و قرون متمادی گرامی می‌داشتند، می‌خواندند و از آن حکمت عملی و آداب زندگی و زبان می‌آموختند. کلیله و دمنه در واقع تألیفی است مبتنی بر چند اثر هندی که مهم‌ترین آن‌ها پنجه تنتره به‌معنی پنج فصل و به زبان سانسکریت است که توسط فیلسوف بیدبا و به‌دستور پادشاه هندی دبشلیم نوشته شده‌است. در روایات سنتی برزویه «مهتر اطبّای پارس» در زمان خسرو انوشیروان را مؤلف این اثر می‌دانند. نام پهلوی اثر کلیلگ و دمنگ بود. صورت پهلوی این اثر هم‌اکنون در دست نیست و در طول سالیان از بین رفته‌است؛ اما ترجمه‌ای از آن به زبان سریانی امروز در دست است. این ترجمه نزدیک‌ترین ترجمه از لحاظ زمانی به تألیف برزویه است.

ابو منصور ثعالبی در کتاب یتیمه الدهر سه دربار را تا زمان خود در اسلام، مجمع فاضلان و ادیبان معرفی می‌کند: دربار هارون الرشید در بغداد، سیف الدوله حمدانی در حلب و صاحب بن عباد در ری. یکی خلیفه است، دیگری امیر و سومی وزیر. شخصیت ویژه این سه تن بیش و پیش از هر امری سبب شده تا دربار‌هایشان به کانون‌هایی برای جذب بزرگ‌ترین هنرمندان ادیب و دانشمند روزگار تبدیل شود و البته این هنرمندان از خوان بخشش آنها بهره‌مند گردند. هر یک از این سه تن به ویژه هارون و سیف از دو چهره واقعی و افسانه‌ای برخورداند؛ چهره واقعی این‌ها را بیش‌تر در نوشته‌های تاریخی و چهره افسانه‌ای و فرا انسانی و قهرمانانه‌شان را در داستان‌های فولکلور اسلامی ـ عربی می‌توان دید. آنچه منابع تاریخی، داستان‌ها و جُنگ‌های ادبی از ویژگی‌ها و رفتارهای اخلاقی و سیاسی افراد یاد شده آورده‌اند، کما بیش همان مواردی است که در جامعه‌شناسی سیاسی مدرن، برای رهبران کاریزما یا فرهمند ذکر می‌شود. در جستار پیش رو پس از آوردن گزیده‌ای فشرده از سرگذشت تاریخی این سه چهره، به بیان مفهوم کاریزما و تبیین مشخصات سلطه کاریزماتیک در حوزه سیاست، پرداخته و در پایان، مهم‌ترین ویژگی‌های شخصیتی افراد یاد آمده را که به گمان ما باعث رشد توان کاریزمایی آنها شده و ادیبان زیادی را به دربارهایشان کشانده است، آورده‌ایم. توصیف این افراد به داشتن صفات خدا گونه و ما ورای انسانی از سوی شاعران، رعایت دین‌داری در کنار سیاست‌دانی، بخشش بیش از اندازه، تسامح مذهبی و فکری، دلاوری در میدان‌های نبرد و داشتن ذوق ادبی و علمی، مهم‌ترین ویژگی‌هایی ست که این هر سه به آن شناسان گشته‌اند و همین ویژگی‌ها سبب شده هنرمندان و دانشمندان روزگار، به دربارهایشان گرایش داشته باشند؛ وجود برخی ویژگی‌های منفی رفتاری و کرداری آنها نیز سبب شده است شخصیت‌شان را دو گانه و متناقض بدانیم که البته همین دو گانگی شخصیت نیز خود از عوامل ایجاد قدرت کاریزمایی آنها شده است.