موضوع اين مقاله در حوزه ادبيات تطبيقي و بررسي و تحليل اثرپذيري اديبان، متفکران و مترجمان از آثار ادب پارسي به ويژه آثار مهم مولاناست. در اين بررسي کوشيدهايم با بزرگان ادب انگليسي و آمريکايي که آثار مهمي از طريق ترجمه يا اقتباس تدوين کردهاند و در شناسايي و شناساندن ادبيات فارسي به ويژه شعر مولانا در کشورهاي انگليسيزبان همت گماردهاند، آشنا شويم. از قرن هجدهم توجه به ادبيات فارسي آغاز گرديد و به ترجمه و اقتباس از آثار ادب فارسي پرداخته شد. رويکرد به آثار مولانا هم بسيار مهم تلقي شد. تعاليگرايان انگليسي و آمريکايي مکتب تعاليگرايي را با مطالعه و تحقيق در آثار مولوي، به کمال رسانيدند. در اواخر قرن نوزدهم گزيده متون شرقي با همت مانکار دانيل کانوي انتشار يافت. پارهاي از داستانهاي مثنوي، آرمانهاي اخلاقي و رفتاري را در جامعه انگليسي و آمريکايي مطرح کرده است. ويليام، آر، آلگر نخستين گلچين آمريکايي ادبيات شرقي را منتشر ساخت. ادوارد. جي. براون مقدمه منثور دفتر اول مثنوي را به انگليسي ترجمه نمود. رينولد الين نيکلسون هم هشت جلد کتاب در شرح مثنوي تأليف نمود و پانزده سال از عمرش را بدين مهم اختصاص داد. آرتور جي. آربري يکي ديگر از متفکران بزرگ در مطالعات مولويپژوهي به شمار ميآيد. جيمز جي. کوان مدرس هنر، پنجاه شعر برگزيده نيکلسون را از ديوان شمس تبريزي، در ساختار شعر نو بازنويسي کرده است. اندرو هاروي آثاري در بزرگداشت مولوي، بازآفريني اشعار او، از جمله شعله سخنگو، نور در نور و ديگر کتابهايي که همه درباره مولاناست، منتشر کرده است.
حاصل سخنرانیهای عباس آریانپور با موضوع نفوذ عقاید آریایی در دین یهود و مسحیت در دانشگاههای مختلف دانشگاههای خارج از کشور است که بهصورت مختصر و کلی به نفوذ عقاید دین زرتشت و میترایی در دین یهود و مسیحیت میپردازد. مؤلف این نوشته مختصر را ر چهار بخش تنظیم کرده است: بخش اول به مهاجرت اقوام آریایی اختصاص دارد، بخش دوم کتاب به معرفی دین زرتشت و عقاید آن میپردازد. بخش بعدی، به نفوذ عقاید دین زرتشت در دین یهود و مسیحیت میپردازد. از جمله عقایدی که مؤلف معتقد است یهودیان و به تبع آن در قرنهای بعدی مسیحیان از عقاید دین زرتشت و دین میترایی گرفتهاند، بدین شرح است: سلسله مراتب فرشتگان، تثلیث، بهشت و دوزخ و اعتقاد به روز رستاخیز، عقیده نجاتدهنده، داستان تولد عیسی و سرودههای مسیحی. مؤلف در بخش پایانی بهصورت مختصر به مقایسه میان گفتهها و نوشتههای زرتشت و دین یهود و مسیحیت میپردازد
این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.
در قرن هفدهم میلادی، گروهی از شاعران انگلیسی به سبکی سرودند که بعدها به مکتب «شعر متافیزیکی» معروف شد. مشخصات اصلی این نوع شعر که بیشتر از طریق آثار کسانی چون جان دان، جورج هربرت، اندرومارول، ریچارد کراشا و هنری وان شناخته میشود عبارتاند از توجه بسیار به مطالب انتزاعی و معانی نسبتاً دور از ذهن و پیچیده و بخصوص به کارگرفتن نوعی مضمون که آن نیز به «مضمون متافیزیک» معروف است.
ساختارگرایان که بیش از هر چیز به قوانین کلّی حاکم بر ساختارها میپردازند، در برخورد با روایت، به جای توجّه به زبان موجود در متنی خاص، دغدغه قیاسهای زبانشناختی دارند و در نتیجه، برای بررسی طرح هر داستان به دنبال انطباق ساختار یک روایت و نحو یک جمله هستند، تا از این طریق بتوانند به الگویی کلّی برای همه داستانها دست یابند. در همین راستا، بسیاری از روایتشناسان ساختارگرا، از جمله کلود برمون، سعی کردهاند تا این الگوی ساختاری را به گونهای گسترش دهند که امکان بررسی آن در هر نوع داستان فراهم شود. در مقاله حاضر، پس از مروری کوتاه بر نظریّههای روایت، به الگوی برمون که بر پایه چگونگی روابط میان کوچکترین واحدهای روایی استوار است و انطباق آن با طرح داستان شیر و گاو کلیله و دمنه پرداخته میشود تا علاوه بر بررسی طرح این داستان و ویژگیهای آن بر اساس دیدگاهی جدید، قابلیّتهای انطباقپذیری این الگو نیز در چنین داستانهایی مشخّص شود.