کتابخانه مجازی ادبیات

امروزه باورها، اندیشه ها و ادبیات عامیانه، یکی از موضوعات موردتوجه پژوهشگران می باشند. کتاب حاضر جلد دوم معتقدات و آداب ایرانی تالیف هانری ماسه می باشد که در 9 فصل تدوین شده است. علائم و پیش بینی ها، شیوه های جادویی، طبابت عامیانه، موجودات خارق العاده، ساختمان ها و بناهای تاریخی، افسانه های مربوط به مظاهر طبیعت، بازیها، داستان ها و اشعار عامیانه مطالبی هستند که در این مجلد مورد توجه قرار گرفته اند. این کتاب با ترجمه ای از مهدی روشن ضمیر در سال 1357 و توسط انتشارات دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز در اختیار علاقمندان قرار گرفت.

آریانیان مهاجر برای پیداکردن زیست گاهی مناسب هزاران فرسنگ از زادگاه‌ خویش دور شدند و نخستین بندگاهی که توانستند در آنجا سکنی بگزینند کناره‌های‌ دریاچه هامون و سرزمین‌های کنار رود خانه‌های رنگه و هیرمند بوده است و طولی نکشید این سرزمین‌ها از تقدس ویژه‌ای برخوردار شدند. وجود خدایان گوناگون و پرستش آنها در جهت به دست آوردن سود یا راندن آفت، یکی از نمودهای باور آریائیان بود و هر یک از عناصر طبیعت پیرامون، برای خود خدایی داشت و هر خداوند با آئین ویژه‌ای ستایش می‌شد و نداشتن درکی درست از حوادث طبیعی از، آن عوامل به عنوان خشم خدایان یاد می‌کردند و گاهی به علت سود رسانی مورد تقدس و پرستش قرار می‌داند که در این مقاله کنکاشی مختصر از چگونگی‌ اعتقاد ایرانیان باستان به فر همای خواهیم داشت.

بهمن‌نامه يکي از منظومه‌هاي مهم حماسي پيرو شاهنامه است که در اواخر قرن پنجم يا اوايل قرن ششم سروده شده است. اين منظومه از چهار بخش تشکيل شده که بخش اول آن ماجراي بر تخت نشستن بهمن و ازدواج او با دختر پادشاه کشمير است. بخش اول اين اثر، منظومه عاشقانه مستقلي است که ويژگي‌هاي يک اثر غنايي برجسته را دارد. در اين مقاله با مقايسه دو داستان نشان داده شده که اين بخش منظومه در مواردي چون توصيف صحنه‌ها، شخصيت‌پردازي، استفاده از مضامين، نوع حوادث، شيوه روايت، ضرب المثل‌ها و .... تشابه بسيار زيادي به ويس و رامين فخرالدين اسعد گرگاني دارد.

پیر بوردیو شیوه نوینی برای تحلیل متن در جامعه‌شناسی ادبیات دارد. به نظر او هر فرد در طول زندگی خود با میدان‌های متفاوت اقتصادی، سیاسی و فرهنگی درگیر است و حرکت‌هایی که در درون این میدان‌ها رخ می‌دهد، آگاهانه و ناآگاهانه بر زندگی او تأثیر می‌گذارند. یکی از این میدان‌ها، میدان ادبی است. بر اساس اصول بوردیو اثر ادبی هرچند متأثر از میدان‌های گوناگونی است که نویسنده و خواننده به عنوان تولیدکنندگان معنا با آن درگیرند، اما یک متن زمانی ارزش ادبی می‌یابد که بیشترین وابستگی را به میدان تولید ادبی داشته باشد و چون درونی‌ترین مسئله در میدان ادبی فرم آن است، به میزانی که یک اثر فرم‌مدارتر باشد و با سایر میدان‌ها ارتباط کمتری داشته باشد از ارزش بیشتری برخوردار است. حماسه آرش کمانگیر سیاوش کسرایی نخستین و معروف‌ترین بازآفرینی‌ این اسطوره در میدان ادبی ایران است، تحلیل این منظومه به شیوه بوردیو نشان می‌دهد چون این منظومه از اصل بی‌غرضی تبعیت نمی‌کند، در بسیاری بخش‌ها به سمت سایر میدان‌ها لغزیده و از ارزش ادبی آن کاسته شده است. در این بخش‌ها کلمات و مضامینی وارد شده که بیش از آنکه توانایی ایجاد یک فضای جدید را داشته باشند همچون عنصری زاید در شعر ظاهر شده و اثر را از ناب بودن محروم کرده‌اند، کلماتی چون خلق و توده و مضامینی چون ستایش کار و زندگی در کنار حذف عناصر متافیزیکی و قوم پرستانه نشان‌دهنده تأثیر میدان مارکسیستی در این اثر می‌باشد.