کتابخانه مجازی ادبیات

این اثر مجموعه ای است شامل بیست مقاله به قلم استاد عبدالحسین زرین کوب که هر مقاله به یک شاعر اختصاص دارد. از رودکی شروع می شود در ادامه به فردوسی، فرخی، منوچهری، ناصر خسرو، مسعود سعد، خیام، سنایی، انوری، خاقانی، نظامی، عطار، مولوی، سعدی، امیر خسرو دهلوی، ابن یمین، حافظ، جامی و صائب می پردازد و در نهایت به بهار ختم می شود.این مقالات به صورت مختصر اما نه با نادیده گرفتن مطالب حیاتی بلکه گزینش صحیح از میان آنان به نگارش درامده است و همین عامل اثر را برای علاقه مندان به آشنایی با شعر فارسی چه خواننده ی مبتدی و چه حرفه ای جذاب کرده است. او با استفاده از نسخه های موجود آثار و تذکره های نوشته شده درباره ی این شاعران و با نظر به شرایط سیاسی اجتماعی دورران حیات شان به بررسی اشعار و زندگی آنها می پردازد. با کاروان حله کتابی است که می تواند شناخت ما را از این بزرگان و آثارشان ارتقا ببخشد.

کتاب حاضر مشتمل بر دو گفتار به زبان فرانسوی، به خامه توانای استادان گرامی دکتر صفا و لیوه روسای محترم دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و استراسبورگ و یک مقدمه از نویسنده در معرفی کامل نسخه خطی کتابخانه ملی و دانشگاهی استراسبورگ و شرح یکصد و شصت و هشت بیت از مثنوی گلشن راز که متاسفانه شارح عارف آن تاکنون ناشناخته مانده است. و در آخر تعلیقاتی که برای حل مشکلات و توضیح و تعریف لغات و مصطلحات عرفانی و فلسفی به کوشش نویسنده فراهم گردیده است.

درون‌مایه اصلی این کتاب فرازونشیب‌هایی است که تصوف طی 250 سال از نیمه سده هجدهم تا نیمه سده بیستم میلادی در جهان اسلام پیموده است و مواضعی که متصفوه در رویارویی با تحولات اجتماعی و سیاسی و پدیده‌های جدید در این دو سده اختیار کرده‌اند. سخن از تلاش‌های خصمانه‌ای است که در طی این مدت برای بیرون راندن صوفیان از صحنۀ جوامع اسلامی صورت گرفته و کوشش‌هایی که صوفیان برای حفظ هویت خود بدان دست زده‌اند. حوزۀ بررسی کتاب گسترۀ جغرافیایی وسیعی است که دامنۀ ن از مراکش و غرب آفریقا تا مصر و سودان و از قفقاز و ترکیه تا هندوستان کشیده شده است، گرچه در این میان جای پاره‌ای از خاستگاه‌های اصلی تصوف یعنی عراق و ایران تقریباً خالی است. «ضدتصوف» در این کتاب طبعاً به دو معنا گرفته شده است: ضدیت از درون و ضدیت از بیرون.

این کتاب که پیش‌درآمدی است بر بررسی تحول اشعار عرفانی در ادبیات سنتی فارسی، سیر تفکر صوفیانه را از آغاز (سده‌های چهارم و پنجم هجری) تا زمان عبدالرحمن جامی (اواخر سدۀ نهم هجری) پی می‌گیرد. مؤلف که از استادان برجسته فارسی‌شناسی دانشگاه معروف لایدن هلند بوده، آثار و پژوهش‌های متعددی درباره ادبیات کلاسیک فارسی داشته است. او در این کتاب بعد از بررسی رابطه تصوف و ادبیات، پژوهش خود را با توجه به چهار نوع ادبی لطایف عرفانی، موعظه، شعر عاشقانه و قصه‌ها و روایت‌های منظوم رمزی در قالب‌های چارگانی، قصیده، غزل و مثنوی دنبال کرده، شاعرانی که در هر قالب شعر صوفیانه‌ای سروده‌اند، معرفی و آثارشان را به اختصار تحلیل کرده و آگاهی‌های تازه درباره بسیاری از جنبه‌های صوری و محتوایی شعر صوفیانه در دسترس نهاده است.