«دانشنامه فارسی» عنوان نسخه شماره 143 کتابخانه ملی پاریس است که فاقد عنوان و نام مؤلف است و این عنوان را پروفسور فرانسیس ریشارد فهرستنگار نسخههای خطی کتابخانه ملی پاریس به آن اطلاق کرده است. این نسخه بنابر اطلاعات فهرست نسخههای خطی کتابخانه ملی پاریس در خلال سالهای 1635 ـ 1640 م/1045 ـ 1050 ق به قلم کشیشی فرانسوی که در اصفهان مأموریت داشته نوشته شده و سپس به قلم کشیش دیگری به نام پدر بلزدونانت (Blaise de nantes) (د: 1643 م/ 1053 ق) در آن تجدید نظر کرده و حواشی کتاب به خط وی نگاشته شده است. نسخه مورد نظر فاقد تاریخ کتابت است، اما با توجه به قراین کتابشناسی و نسخهشناسی پیداست که در عصر صفوی و در اواخر قرن 17 م/11 ق کتابت شده است. این اثر دو بخش تنظیم گردیده و در آن به شرح و توصیف انسان و ویژگیهای جسمی او، مشاغل و اصناف، حیوانات، گیاهان، افلاک و کواکب، پرندگان و غیره پرداخته شده است. مطالب گردآوری شده در آن از لحاظ مطالعات تاریخی و اجتماعی عصر صفوی حائز اهمیت بسیار است. از آنجا که این نسخه دارای موضوعات و عناوین متعددی چون کتابت و کاغذسازی و صحافی و غیره است که با موضوعات مجله «نامه بهارستان» همخوانی دارد، فصلهایی از آن به همراه برخی جملات مرتبط از فصول دیگر مانند«درودگری»، «ساغریچی» و جز اینها که در بخشی از آنها از کتاب آرایی و نسخهپردازی سخن رفته است جهت نمونه و استفاده اهل فن نقل میشود.
این کتاب ترجمه مقاله های دانشنامه مخلّص فلسفه و فیلسوفان غرب در باب فیلسوفان یونان و روم است که توسط امیر جلال الدین اعلم است ترجمه و در سال 1378 منتشر شده است.
جلد دوم این کتاب نیز با عنوان دانش پزشکی شامل 8 فصل با عناوین بهداشت روانی، فرا روانشناسی، مهندسی پزشکی، اختراعات، تاریخ مختصر عصر، سرگذشت ریاضیات، تاریخچه کامپیوتر و آموزش و پرورش در ایران و جهان است.علوم و هنرهای امروزی میراث مشترک بشریت هستند که طی قرنها به این صورت به ما رسیدهاند. آگاهی از تاریخچۀ علوم و هنرها و آشنایی با سیر پیشرفتها و ناکامیها در راه تکامل آنها میتواند برای انسانها تجربههای فراوانی به دنبال داشته باشد؛ چرا که تاریخ علم نه تنها موفقیتها و شکستها، بلکه علل و عوامل موثر در هریک را نیز مینمایاند. نگارنده در مجموعۀ حاضر به بیان تاریخ و سیر تحولات برخی رشتههای علوم نظیر باستانشناسی، زمینشناسی، فیزیک، شیمی و پزشکی و برخی موضوعات هنری و اختراعات میپردازد.
کتابخانه تخصصي وزارت امور خارجه داراي گنجينهاي بالغ بر حدود 1000 جلد نسخهخطي ميباشد كه در ميان آنها مجموعهاي با ارزش از جلدهاي ماوراءالنهري شامل 64 مجلد وجود دارد. شناخت و تحليلي مهر صحافان و به ويژه جلدهاي ماوراءالنهري كمتري مورد توجه قرار گرفته است. لذا نوشته حاضر به ارائه فهرستي از نام صحافان ماوراءالنهري و تاريخ و رقم آنها براساس سه دسته، نام صحافان و تاريخ صحافي، نام صحافان بدون رقم و استفاده از عبارات به جاي نام، پرداخته است و سپس به تحليل جلدهاي ماوراءالنهري، كليشه صحافان و ويژگيهاي خاص نسخهشناسي آنها توجه شده است. اساس این تحقیق شناخت تمامی مشخصههای موجود در این نوع نخسخهها و جلدها و یافتن قراین و ویژگیهای حوزه ماوراءالنهر میباشد که عبارتنداز: 1. نام صحافان، 2. نام کاتبان، 3. مخل کتابت، 4. کاغذ، 5. خط نسخه، 6. جلد، 7. ترنجها، سرترنجها، قابها و مهرهای صحافان، 8. ویژگی نگارش رقم یا سجع مهر صحافان، 9. خط مهرها، 10. آسترها و درون جلدها. قدیمی ترین تاریخ رقم صحاف در این مجموعه 1167 هـ. و قدیمیترین نسخه متعلق به 869 هـ. میباشد.