کتابخانه مجازی ادبیات

میرزا عبدالله در مقدمه کتاب، درباره انگیزه تالیف آن سخن گفته است. وی به مناسبت جشن نهم ربیع و فلسفه وجودی آن صحبت شده است. هرکسی مطلبی گفته و افندی نیز مطالبی اظهار کرده است. در این وقت شاه از وی خواسته است تا در این زمینه، کتاب ویژه ای بنگارد. وی نیز مدتی وقت صرف کرده و عاقبت این کتاب را به جهت شاه تالیف کرده و نام آن را نیز تحفه فیروزیه شجاعیه به جهت سده سنیه سلطان حسینیه گذاشته است. در واقع موضوع کتاب، در اطراف شخصیت فردی ایرانی با نام فیروز و مکنی به ابولولو است که طی جنگهای اعراب و ایران به اسارت درآمده و به نوعی در اختیار مغیره بن شعبه قرار گرفته است. وی به دلیل تخصص فنی خود، به خواهش مغیره و به رغم انکار خلیفه دوم که بردگان ایرانی را به ایران راه نمی داد، به مدینه راه یافت. بر اساس نقل تمامی متونی که شرح برخورد وی با خلیفه را آورده اند، او نسبت به پولی که مغیره از او می گرفت، اعتراض داشت و اعتراض خود را به خلیفه نیز منعکس کرد. خلیفه مبلغ مذکور را زیاد ندانست و اعتراض او را رد کرد. چند روز بعد فیروز در مسجد به خلیفه حمله و او را مجروح کرد که منجر به مرگ خلیفه شد. به دنبال آن، عبیدالله فرزند عمر، سه نفر از جمله همسر فیروز و نیز هرمزان فرمانده ایرانی اسیر شده که به مدینه آورده شد و در آنجا مسلمان گردید، به قتل رساند و عثمان نیز او را قصاص نکرد که سخن مورد اعتراض امام علی (ع) قرار گرفت...

این مختصر که موسوم است به تاریخ سلطان محمد قطب شاهی منقسم گردانیده بر مقدمه و چهارمقاله و خاتمه. مقدمه در ذکر مجملی از احوال قرایوسف ترکمان و ذکر بعضی از احوال اجداد عظام آن شهریار عالی تبار. مقاله اول در ذکر سلطانقلی قطب الملک که در بلاد دکن به براالملک مشهور و معروف است. مقاله دوم در ذکر احوال جمشید قطب الملک و پسرش که معروف و سبحان قلی. مقاله سوم در ذکر احوال ابوالمنصور ابراهیم قطب شاه. مقاله چهارم در ذکر احوال سلطان محمدقلی قطب شاه. خاتمه در ذکر بعضی از احوال ابوالمنصور سلطان محمد قطب شاه.