کتابخانه مجازی ادبیات

در کتاب "تاریخ نحو "ابتدا کلیاتی در باب علم نحو، جمع و تدوین لغت، پیدایش نحو، واضع نحو، و مراحل پیشرفت علم نحو درج می‌گردد ;سپس وضعیت نحو در کوفه و بصره بررسی می‌شود ;همچنین عالمان نحو در دو مکتب کوفی و بصری، طی قرون اولیه، معرفی می‌گردند .در بخش دیگر کتاب به اختلافات نحویان و موارد اختلاف آنان در نحو عربی اشاره شده است .نحو در بغداد، نحو در اندلس و مغرب، نحو در مصر و شام، و معرفی آثار برجسته علم نحو از دیگر مباحث این کتاب هستند .

در بخش نخست کتاب با عنوان دستور زبان، فونیتیک لهجه‌ها و آواز و سیلاب و اعراب و .... علامات و دانستنی‌هایی که متعلم را آگاهی می‌بخشد، در بیان آورده شده است. سپس تصریف در زبان با همه اصول و فروع آن آغاز می‌یابد. در قسمت بعدی به نحو می‌رسد. این مبحث نیز با بیان جمله، اجزاء، ترکیب و انواع آن با توضیحات لازم و به‌جا در روشنایی مفید به درک و ذهن و با بیان روشن و اسلوب سهل و نه ممتنع انجام شده است. بخش سوم راهنمای املای درست کلمات است.

منظور از واژه‌آرايي با واژه‌هاي همگون، اين است كه اينگونه واژه‌آرايي بر دو يا چند پاﻳه واژگاني استوار است كه به گونه‌اي چشمگير با هم، همگونند. به اين مفهوم كه در ريخت، ساخت، آهنگ و... شبيه يكديگرند. دو واژه «همگون» را دو پاﻳه جناس مي‌ناميم. پيداست كه اينگونه واژه‌ها در عين اينكه از يك‌سو همگوني دارند ناگزير بايد از سويي ديگر ناهمگوني و دوگانگي داشته باشند، در غير اين صورت دو يا چند واژه نخواهند بود و به عنوان يك كلمه با معاني متفاوت در نظر گرفته مي‌شوند. از اين رو با تكرار واژگان، يعني استفاده از دو واژه همگون (دو پايه جناس) آهنگي پديد مي‌آيد كه سبب شكوفايي و تجلي بلاغت مي‌شود و كه فراتر از زير و بم كلمات است. جناس در زبان‌هاي روسي و فارسي داراي گونه‌هاي متفاوتي است كه اين گونه‌هاي متفاوت بر اساس دوگانگي متفاوت دو پايه جناس پديد مي‌آيند و هرگاه اين دو واژه علاوه بر همگوني، داراي دوگانگي نوشتار باشند، با يكديگر جناس لفظي و هر گاه دوگانگي ساختاري باشد، جناس مركب محسوب مي‌شوند. در اين مقاله سعي بر اين است كه با بررسي دلايل بوجود آمدن جناس‌هاي لفظي و مركب در زبان‌هاي روسي و فارسي، اين واژگان را براي خوانندگان ملموس‌تر و قابل درك‌تر كنيم.

در زبان روسي، ويژگي گزاره‌اي در يک جمله مي‌تواند توسط مصدر بيان شود. در اين صورت جمله ساختاري يک رکني خواهد داشت. از آنجايي که مصدر، يک عمل بالقوه را بيان مي‌کند، بنابراين در ابراز معاني مجازي يا غيرمستقيم کاربرد فراوان خواهد داشت. مصدر در جمله يک رکني يا ساختار تک ظرفيتي مي‌تواند بيان‌کننده معاني‌اي چون «ناگزير و قريب الوقوع بودن عمل با مصدر ϬbITb، موافقت اجباري گوينده با نظر مخاطب با مصدر ϬbITb، ناشايست بودن عمل، حالت يا عملي که به طور مستقيم و درک فيزيکي يا فکري/ ذهني انجام مي‌شود، ارزيابي نهاد منطقي از عمل يا حالت» و ... باشد. مقاله پيشِ رو به توضيح معاني نام برده در ساختار جملات مصدر يک رکني مي‌پردازد و طريقه بيان آنها را در زبان فارسي بررسي مي‌کند.