مرزباننامه دربردارنده داستانها و حکايتهاي بسيار کهن است و باور بر اين است که اين کتاب در اصل به يکي از گويشهاي فارسي ميانه و آن طوري که وراويني ميگويد به زبان طبري کهن تاليف شده بوده است که دو بار به طور جداگانه توسط سعدالدين وراويني و محمد بن غازي ملطيوي به نثر فني فارسي دري برگردانده شده است. با بررسي درونمايه داستانهاي آن مشخص ميشود که طبق گفته وراويني اصل کتاب از سابقهاي کهن و حتي کهنتر از آنچه وي ادعا ميکند، برخوردار بوده است. اين کهنگي اثر را در محتوا و درونمايه بسياري از حکايتهاي اصلي و فرعي و اشارات کنايي و لفظي آن بروشني ميتوان ديد. اين مقاله با تحليلي تاريخي ـ اسطورهاي و اجتماعي ـ فرهنگي از محتوا و زبان مرزباننامه وراويني و روضه العقول ملطيوي بر آن است تا ضمن يافتن ريشه بسياري از داستانها و حکايتهاي اين اثر در باورهاي کهن ايران و ملل همسايهاي که فرهنگشان بر فرهنگ ايران تاثير گذاشته است و با استناد به آداب و رسوم اجتماعي، فرهنگي و ديني ايرانيان قبل از اسلام، تاريخ تقريبي تاليف اين اثر را که مسلما به ايران پيش از اسلام و به احتمال زياد به اواسط روزگار ساسانيان ميرسد، مشخص کند.
کتاب اساطیر یونان اثری است از ف. ژیران به ترجمه دکتر ابوالقاسم اسماعیل پور و چاپ انتشارات مکتوب. کتاب حاضر به معرفی اسطوره های یونانی که موجوداتی فرازمینی با ویژگی های شگفت آور بودند می پردازد و تحلیلی از تاثیراتی که این اسطوره ها بر فرهنگ بشری و ادب و هنر یونان و جهان برجای گذاشته اند ارائه می دهد. “اساطیر یونان” مطالبی درباره چگونگی پیدایش ایزدان و اطلاعاتی پیرامون ایزدان زمین، ایزدان قهرمان و اسطوره هایی چون آتنا، هرا، آپولن، هرمس، آرس، آفرودیت، پوزئیدون، ایزدبانوی جهان زیرین و… در اختیار می گذارد و داستان ها و افسانه هایی را که پیرامون آن ها وجود دارد ارائه می دهد.
رامایانا، صحیفه مقدس هندوان شمرده میشود. همانطور که در خانه هر ایرانی، یک مجلد از دیوان حافظ وجود دارد، خانه هیچ هندو مسلکی نیست که نتوان کتاب رامایانا، یا نقش و نگاری از این اسطوره را در آن مشاهده کرد. این کتاب برای هندوها، هم به منزله اثری آسمانی و مقدس محسوب شده و هم اثری ادبی و عاشقانه و در عین حال اخلاقی، که بیانگر تاریخ و تمدن هند باستان است و دربردارنده شکوه حماسههای این دیار در هزاران سال پیش. ترجمه منظوم فارسی ملا مسیح پانیپتی از این شاهکار، خود شاهکار دیگری بوده که شایسته معرفی به جامعه ادبی جهان، بویژه فارسی زبانان است. رامایانا، داستانِ عشق رام و سیتا در ادبیات هند همان قدر ارج و شهرت دارد که لیلی و مجنون در ادب عرب و فرهاد و شیرین در ادب پارسی. حتی اگر بیشتر دقیق شویم، در مییابیم که اشتهار و ارزشِ این قصه، بسی بیشتر از همتایان ایرانی و عربی خویش است.
این کتاب مجموعهای است از باورهای آبا و اجداد بشر کنونی که در فراسوی قرون و اعصار زیست میکردهاند و مانند همه ما در برابر این جهان شگفت به حیرت و انفعال افتادهاند و جهت کاستن از بار تحیر خویش، به فلسفه حیات و تفکر و تعمق درباره آن روی آوردهاند. دو موضوع عمده آفرینش و مرگ در این کتاب مورد بحث قرار گرفته است؛ آفرینش در دو زمینه، یعنی آفرینش جهان و آفرینش انسان. مرگ نیز در سه عنوان: یکی جهان پس از مرگ، دیگر آیینهای گذشتگان در برخورد با مرگ و مردگان و بالاخره پایان جهان که در واقع مرگ جهان است، مورد بحث قرار گرفته است.
صوفيان سده پنجم هجري، بحثهاي گستردهاي درباره صحو مطرح کردهاند. اين عده بنا بر مشرب عرفاني خويش به تعريف صحو و سکر پرداخته و با دقت در اين دو مبحث، دستهبنديهايي ارايه کردهاند. با اين تعريفها و دستهبنديهاي منظم و دقيق، بسياري از اختلافاتي که ناشي از درک نادرست از صحو و سکر بوده است از بين ميرود. با استناد به اين آرا و عقايد ميتوان ضمن شناخت دقيق و علمي تر هر کدام از اين دو مبحث به اين نتيجه رسيد که هيچ تضاد و تقابلي بين صحو کساني چون جنيد بغدادي و سکر امثال بايزيد و شبلي نيست. در اين مقاله دلايل طرفداران هر کدام از دو مکتب بغداد و خراسان درباره صحو و سکر ذکر خواهد شد. در نهايت با استناد به دلايل صوفيان مکتب بغداد و خراسان در سده پنجم به اين نتيجه ميرسيم که صحو و سکري که در سخنان مشايخ و عارفان واصل ديده ميشود، نه تنها با هم در تقابل و تضاد نيست، بلکه در وراي اين ظاهر متفاوت، وحدت عميق معنايي و محتوايي بين آنان وجود دارد.