کتابخانه مجازی ادبیات

در این کتاب طی سه بخش، سیر فرهنگ و تاریخ تعلیم و تربیت در ایران و اروپا بازگو شده است. بخش اول که "سیر فرهنگ و تعلیم و تربیت در ایران" عنوان گرفته شامل مباحثی از این قبیل است: روش تعلیم و تربیت در ایران بعد از اسلام؛ مهم‌ترین مراکز تعلیم و تربیت؛ نخستین تلاش‌های بشر در راه کتابت و نگارش مورد علاقه خود؛ عقیده چند تن از صاحبنظران ایرانی در باب تعلیم و تربیت؛ تعمیم نسبی فرهنگ بعد از اسلام، نخستین مدرسان و نقش ایرانیان در توسعه و تکمیل مداری و رشد فرهنگ اسلامی؛ وضع اجتماعی و فرهنگی ایران مقارن حمله مغول؛ مکتب خانه‌ها در عهد صفویه؛ وضع مدارس در اواخر زندیه و اوایل عهد قاجاریه؛ تعلیم و تربیت در عهد قاجاریه؛ وضع مدارس در آغاز جنبش مشروطیت. در بخش دوم ذیل عنوان "نظریات جدید در تعلیم و تربیت" مباحثی از این دست به چشم می‌خورد: تعلیم و تربیت در غرب؛ وضع کلی تعلیم و تربیت در عصر ما؛ روش‌های نوین در آموزش و پروش؛ چگونه فرزندان خود را تربیت کنیم؛ حمایت و جانبداری ویکتور هوگو از فرهنگ بشری. سومین بخش که "سیر فرهنگ و تعلیم و تربیت در اروپا" نام گرفته مشتمل بر عناوینی از این قبیل است: تعلیم و تربیت در یونان باستان؛ تعلیم و تربیت در روم قدیم؛ مدارس و علوم در قرون وسطی؛ رشد فرهنگ وعلوم تجربی در جریان نهضت اسلامی؛ احیای علوم قدیم؛ رنسانس و تجدید حیات علم و ادب؛ نهضت ادبی در اروپا.

زندگانی یا سیره معصومین همواره چیزی فروتر یا فراتر از تاریخ نگاری و تراجم احوال دیگران بوده است. زیرا عنصر اعتقاد و مبالغه دوستانه و دوستدارانه در این کار دخالت می کرده است و تاریخ زندگانی بزرگان دین را بعضا با هاله ای از افسانه و اسطوره و خوارق عادات می پوشانده است. چنانکه از قرون اولیه تا نگارش ناسخ التواریخ همین دید حاکم بوده است. در عصر جدید تاریخ نگاری روشمندتر شده است و امروزه نسبت ندادن علم غیب و معجزات شگرف به ائمه اطهار به حساب کم اعتقادی یا بددینی تاریخ نویس یا سیره نگار گذاشته نمی شود. معصومین چهارده گانه دارای شخصیت قدسی و مقام عصمت اند و تصویر تحقیقی به دست دادن از زندگی و آثار آنان در عصر ما موثرتر از توصیف تبلیغی است. سیره های چهارده گانه این مجموعه با همین دید تاریخی – تحقیقی واقع نگاری نوشته شده است. زندگی ائمه اطهار که به قلم دکتر سیدمهدی جعفری است کلیه مقالات یازده گانه به همت شادروان محمدحسین مشایخ فریدنی، رفع الله درجته، تنقیح و تهذیب شده و بخش مناقب به هریک اضافه شده است.

متن‌های ادبی با سایر متن‌ها از رهگذر نقل قول‌های آشکار و پنهان، تلمیح، اقتباس و جذب مؤلفه‌های صوری از متن‌های پیش از خود، در ذخیره مشترک سنن ادبی تداخل می‌یابند. این رابطه در ادبیات ما گاهی از طریق ترجمه‌ها به وجود آمده است. تغییرات به وجود آمده در اوایل قرن بیستم و گسترش روابط میان ایران و فرانسه سبب گرایش شاعران پیش گام ایران به ادب و هنر این کشور و تأثیر و تأثر متقابل فرهنگ و تمثیل و داستان و شعر دو ملت شده است. بررسی تأثیرپذیری شاعران از یکدیگر از جذابترین مقوله‌های نقد ادبی است. «رشید یاسمی» از جمله شاعرانی است که ضمن برداشتن گام‌های بلند در راه تجدد و اصلاح، با انتقال افکار و مضامین شاعران غرب از جمله شاعران فرانسه، افق اندیشه را فراختر کرد و قریحه درخشان خود را نیز با آن اصلاح و تغذیه نمود. نظر به این مسأله و با رشد نظریه‌های ادبی و رویکردهای مختلف نقد ادبی در ایران و وجود عناصر و مناسبات میان متنی در دیوان رشید شایسته است که از این دیدگاه به شعر او پرداخته شود. روش تحقیق نقد نفوذی می‌باشد. رشید یاسمی هنرمندی است که از پیشینیان تأثیر پذیرفته است و علاوه بر دست‌یابی به تجربه‌های مشترک هنرمندان قبلی، به دلیل ذهن جوینده و پر تکاپویش رنگی تازه از خلاقیت هنری و ادبی خود را بر تجربه‌های گذشتگان زده است. او برای پرورش و غنای ذوق و آمادگی بیشتر و نیز آگاهی از تجربه شاعران زبان‌های دیگر، بدون این که رنگ و بوی ترجمه از آثار او پیدا باشد، همچون معاصرانش گامی بلند در راه پیشرفت ادب فارسی و گشایش افق‌های تازه در تجدد و تحول ادبی ایران برداشته است.