اين نوشتار بر آن است تا نسبت ميان سياست و اخلاق (در معناي اخلاقيات و کردارهاي متداول اجتماعي) را در گلستان و بوستان سعدي شيرازي دريابد. از همين رو با محور قراردادن مفهوم عدالت به مثابه مفهومي که توامان هم به قلمرو اخلاق و هم به قلمرو سياست تعلق دارد، ميتوان به درکي از نسبت ميان اين دو حوزه در انديشه سعدي دست يافت. عدالت از جمله کانونيترين مفاهيم تاريخ انديشه و نظريه اجتماعي و سياسي بوده است که هم در سنت فکري غرب و هم ايراني، سابقهاي ديرينه دارد. سعدي نيز متاثر از همين سنت به ارث برده ايراني، آن را در حکايات و روايات خويش وارد ميکند و با اصرارهاي مداوم بر عدل گستري و اندرز به پرهيز از ستمگري، اخلاق و سياست را در آثار خويش به هم گره ميزند. بنابراين اخلاق و سياست در گلستان و بوستان پيوندي ناگسستني دارند.
بوستان، همتای جاودانهی گلستان، با این تفاوت که منظوم است. این منظومهی چهارهزار بیتی همانند گلستان داستان به داستان و مواعظ شیرینی در آغاز یا انجام هر داستان در آن آمده است. وزن این منظومه، همانند شاهنامهی فردوسی (بحرمتقارب) است. این اثر درخشان هممانند گلستان مخاطب عام و خاص دارد و مطبوع هر طبعی است، و بیش از هفتصد سال است که در اقلیم فارسی زبان (علاوه بر ایران، شبه قارهی هند، افغانستان و آسیای میانه به ویژه سمرقند و بخارا و تاجیکستان) در مکتبخانهها و سپس در عصر جدید در آموزشگاهها و مدارس عالی و دانشکدهها کتاب درسی آموزشی است و مهمترین درسی که میدهد درس زندگی است. بوستان مشتمل بر 10 باب است : 1. در عدل و تدبیر و رای 2. در احسان 3. در عشق و مستی و شور 4. در تواضع 5. در رضا 6. در قناعت 7. در عالم تربیت 8. در شکر بر عافیت 9. در توبه و راه صواب 10 .در مناجات و ختم کتاب.
سخنان مرد اخلاص و عمل و علم، امام علی (ع) از همان قرنهای اولیه تاریخ اسلام همواره پشتوانه فکری نویسندگان و شاعران بوده است و گذشته از بهره هایی که محققان و مولفان نامبردار ما از این سرچشمه غنی و گنجینه گران مقدار برده اند آثار درخشان و عظیمی از جمع و تالیف و شرح و ترجمه این سخنان پدید آمده است. بخش کوچکی از این آثار کتب و رسایلی است که صاحبان ذوق و شاعران فارسی زبان با به نظم درآوردن مضمون سخنان آن امام همام ساخته و پرداخته اند. رساله حاضر را نیز باید از زمره این سلسله محسوب داشت. نویسنده در جستجویی که در پیرامون سخنان علی (ع) در متون فارسی داشت در گیرودار کار "مطلوب کل طالب من کلام علی بن ابی طالب" رشیدوطواط و جستن دستنوشته های موجود آن، به نسخه ای از این رساله رسید و آن را مطلوب خود و رساله ای دلنشین یافت و از این رو در صدد تصحیح آن برآمد ...
سهروردي از جمله عارفان علاقهمند به حکمت ايران باستان است که در آثار خود به عناصر و شخصيتهاي اساطيري ايران بسيار اشاره کرده است. وي از برخي از شخصيتهاي اساطيري، مانند«سيمرغ»، «زال»، «رستم» و «اسفنديار» و سرگذشت آنان برداشتهاي عرفاني کرده و هر يک را نمادي براي بيان حقايق فلسفي و عرفاني خود قرار داده است. در نوشتار حاضر به بررسي مفهوم «خورنه» (فر)، ارتباط آن با نور محمدي و سکينه، و يکيشدن اين دو مفهوم در انديشههاي سهروردي پرداخته شده است، همچنين برخي شخصيتها و عناصر حماسي و اساطيري که در آثار رمزي سهروردي صورت عرفاني به خود گرفتهاند و سرگذشت آنها تاويلها و تفسيرهايي به همراه داشته است، بررسي شدهاند.