کتابخانه مجازی ادبیات

برخي از نظريه‌هاي زبانشناسي امكانات مفيدي براي تحليل متون ادبي پيش مي‌نهند. يكي از اين نظريه‌ها، نظريه هاليدي است. در اين نظريه ارتباط معنايي، لفظي، نحوي يا منطقي جمله‌هاي يك متن انسجام ناميده شده است. از اين ديدگاه انسجام در زبان معيار عواملي دارد كه عبارت است از: 1) ارجاع 2) جايگزيني و حذف 3) انسجام واژگاني 4) ربط. نگارندگان اين مقاله به دليل اينكه درپي بررسي انسجام در زبان ادبي هستند يك عامل ديگر نيز به فهرست اين عوامل اضافه كرده‌اند: 5) توازن نحوي. به علاوه به دليل گستردگي مطلب، نگارندگان تنها به بررسي فرايند انسجام بخشي قسمتي از انسجام واژگاني مي‌پردازند. منظور از انسجام واژگاني هماهنگي واژگان دو جمله با هم است. اين نوع انسجام در زبان ادبي به دو بخش باهم آيي معنايي و تكرار آوايي تقسيم مي‌شود تكرار آوايي نيز به تكرار بيروني (وزن عروضي)، تكرار كناري (رديف، قافيه و سجع) و تكرار دروني (جناس، واج آرايي و...) تقسيم مي‌شود.

واحدهاي زباني در ساختار زبان روسي، با قرار گرفتن در يك نظام مرتبه‌اي، سطوح مختلفي از سلسله مراتب را تشكيل مي‌دهند. اين سطوح عبارتند از «سطح واج»، «سطح تكواژ»، «سطح واژه»، «سطح كلام». موضوع اصلي مطالعات علم صرف و علم نحو به ترتيب، سطح واژه و سطح كلام‌اند. در زبان‌شناسي روسي، اين دو حوزه مطالعاتي از دير باز به شكل سنتي دستور زبان ناميده مي‌شوند. بررسي آثار و تحولات علمي و پژوهشي در زمينه علم صرف روسي، موجب مي‌گردد تا بتوان چهار دوره مطالعات علم صرف روسي را، از عصر لامانوسوف تا به امروز از يكديگر متمايز نمود. توجه به دو وجه صورت و معناي واژه، مهم‌ترين مشخصه مطالعات صرفي در طول اين چهار دوره به شمار مي‌آيد.

"ضمیر" از جمله اقسام کلماتی است که تعابیر متفاوتی در خصوص ماهیت و جایگاه آن در نظام اقسام کلمات از سوی زبان‌شناسان و دستورنویسان روس مطرح می‌شود. اکثر زبان‌شناسان روس، با تأکید بر نقش "اشاره‌ای یا کنایه‌ای" بودن ضمیر به منزله یکی از مهم‌ترین مشخصه‌های دستوری آن، از تعیین "ضمیر" به عنوان یک قسم کلمه مستقل خودداری نموده‌اند و آن را بیشتر به عنوان "کلمه ضمیرگونه" به اقسام کلمات مختلف نسبت می‌دهند. در این مقاله سعی شده است که در نتیجه بررسی مشخصه‌های صرفی و نحوی ضمایر و انطباق این مشخصه‌ها با معیارهایی که بر اساس آنها وجود دیگر اقسام کلمات مستقل اثبات می‌گردد، "ضمیر" نیز به عنوان یک قسم کلمه مستقل و هم‌وزن با دیگر اقسام کلمات تعیین شود.