مقاله حاضر پژوهشی در شعر بلند طغرای مشهدی از شاعران و نویسندگان قرن یازدهم هجری قمری است. این شعر که در قالب مسمّط مخمس در یکصد و سی و چهار بند آمده است، به یکی از آثار او به نام «اعتقادیه» تعلق دارد؛ اثری که نایاب است و در مجموعه آثار طغرا و کلیات و رسائل او و در هیچ یک از تذکره ها و حتی تاریخ ادبیات ایران نیامده است. این شعر به طور کامل در نسخه خطی مناقب علوی اثر میر حسین علی خان تالپور از گنجینه و موزه نسخ خطی حاکمان تالپور در حیدر آباد سند ثبت و ضبط گردیده است. تا به حال هیچ گونه پژوهشی در مورد آن صورت نگرفته است و این مقاله برای اولین بار به معرفی و بررسی عواطف غنایی آن میپردازد. این مسمط در بزرگداشت حضرت علی (ع) است و از عاطفه فردی و جمعی عمیق و دلنشینی برخوردار است. در این گفتار برآنیم تا به بررسی عواطف شاعر با روش تحلیل محتوا بپردازیم.
در این کتاب سعی شده است به این ارتباط پرداخته و در دو بخش ادبی و هنری مورد بحث و بررسی قرار گیرد. با توجه به اینکه بحث اصلی درباره هفت خان رستم می باشد. بعد از معرفی شاهنامه صحبت را به بررسی حماسه و اسطوره کشانیده و سپس به بیان چگونگی حماسه هفت خان رستم پرداخته و در انتهای این بخش ویژگیهای تصویری شاهنامه مورد بررسی اجمالی قرار داده شده است. در بخش دوم کتاب با مقدمه صورنگاری اولین شاهنامه ها به ویژگی های نگارگری ایرانی و ارتباط آن با ادبیات پرداخته و بالاخره در انتها در سه بخش به بررسی مکاتب هنر ایران یعنی مصور سازی شاهنامه، نقاشی روی کاشی، نقاشی قهوه خانه ای و تحلیل تعدادی از آثار باقی مانده پرداخته و سرانجام با آوردن تصاویر موجود نتیجه¬گیری شده است. در بحث تحلیل آثار، در بعضی موارد با توجه به مفصل بودن توضیح و تفسیر هر مکتب و ارتباط تحلیل های کلی آن با تفسیر تصویر از اضافه گویی در تحلیل شخصی درباره برخی از تصاویر خودداری شده است
کتاب پیش رو هفتمین اثر حبیب الله آذر مشهور به آذر اصفهانی و متخلص به آذر است. یادگار آذر در پنج بخش غزلیات، آذرکده، سوز و ساز – ترجیع بند – مسمط – مستزاد، رباعیات – دوبیتی و مناجات نامه – ترجمه و نظم دعای ابو حمزه و کمیل تدوین شده است. این اثر در سال 1353 به همت شاعر در اصفهان منتشر شد و در دسترس علاقمندان قرار گرفت.
«قابوس نامه» يا به تعبيري «نصيحتنامه» تاليف «عنصرالمعالي کيکاووس» از آثار قرن پنجم هجري قمري و اثري تعليمي و تربيتي است که در حوزه اخلاق و ارشاد جايگاه خاصي دارد. هدف و انگيزه نويسنده از تاليف اين کتاب، ابتدا ارشاد و راهنمايي فرزندش «گيلان شاه» و سپس بهرهمندي ديگر جويندگان است. امتيازات و ويژگيهاي قابوسنامه، تنها مربوط به محتواي تعليمي و اندرزگونه آن نيست؛ بلکه عوامل متعددي در کنار هم به تعميق و نفوذ اين آموزههاي تربيتي در مخاطب مدد ميرساند. ويژگيهاي خاص نويسنده چون صميمت، صداقت، پاکي سخن، فروتني و آزادانديشي از يکسو و ابزار کلامي وي چون به کارگيري امثال رايج فارسي و عربي، استفاده از تمثيل و داستانهاي جذاب و مناسب با موضوعات متن، بهرهگيري از آيات و احاديث، برخورداري از سخنان بزرگان و اشعار فارسي از جمله عوامل مهمي است که به غناي تعليمي اين اثر قوت بخشيده، از اين حيث آن را جاويد و ماندگار کرده است. در اين مقاله ابتدا ويژگيهاي خاص نويسنده قابوسنامه را برميشماريم که خود مدل و الگويي از ارزشهاي اخلاقي را به طور غيرمستقيم به نمايش ميگذارد؛ سپس به دستهبندي موضوعات محتوايي اين اثر ميپردازيم و در پايان تاثير ابزار کلامي نويسنده را مورد بررسي قرار ميدهيم.
توالي و نظم منطقي بين اشيا و رويدادها در عرصههاي مختلف و به خصوص حوزه خيال، زيبايي و گيرايي خاصي را به دنبال دارد. وجود تکرار در ساخت و فرم شعر، ارزش زيباشناختي شعر را دو چندان ميسازد به ويژه اگر تکرار در شعر شاعري خلاق و نو آفرين همچون سعدي رخ داده باشد. اين مقاله با روش تحليل بسامدي به بررسي تکرار در معاني عاطفي، تصاوير، کنايات و همچنين موسيقي غزليات سعدي ميپردازد. هدف از نگارش اين مقاله نشاندادن موارد تکرار در غزليات شاعر و همچنين بيان اين مطلب است که تکرار در اشعار وي نه تنها باعث ايستايي و رکود شعري نشده است بلکه اين تکرار نمايش معنايي و عينيت عاطفي کلام او را بالا برده است.