کتابخانه مجازی ادبیات

تذکرةالاولیاء کتابی عرفانی است به نثر ساده و در قسمت‌هایی مسجع، که در شرح احوال بزرگان اولیاء و مشایخ صوفیه توسط فریدالدین عطار نیشابوری به فارسی نوشته شده‌است. تذکرةالاولیاء کتابی درباره زندگی، حالات، اندیشه‌ها و سخنان عارفان و مشایخِ تصوف است، و به ذکر مکارم اخلاق، مواعظ و سخنان حکمت‌آمیز صوفیان بزرگ می پردازد.این کتاب مشتمل است بر مقدمه و ۷۲ باب که هر باب به زندگی یک صوفی پرداخته است و در ابتدای هر باب سخنانی مسجع در تمجید و ثنای صوفی بیان شده و سپس سخنان و داستان ها درباره صوفی آورده شده است.نخستین باب به حالات و سخنان جعفر صادق اختصاص یافته‌است، و باب هفتاد و دوم به حسین بن منصور حلاج .

شرح اصطلاحات تصوف، اثر سید صادق گوهرین، در 8 جلد و به زبان فارسی است.نویسنده، مقدمه بسیار مفصلی بر جلد اول کتاب نوشته که در آن درباره تاریخ تصوف و ارتباط آن با اسلام و به‌خصوص شیعه و همچنین فرقه‌های متصوفه و... توضیح می‌دهد. وی انگیزه اولیه نگارش این اثر را تشویق استادش بدیع‌الزمان فروزانفر و دیدن خوابی می‌داند که در آن پیامبر خدا به وی توصیه به این امر کرده است. او درباره طرز تدوین و تنظیم کتاب می‌نویسد: در جمع‌آوری اصطلاحات صوفیان، از قدیم‌ترین آثار موجود این طایفه تا قرن هفتم هجری که زمان زندگانی مولانا و آثار گران‌بهای او از جمله مثنوی معنوی اوست، بسنده کردم و در این جمع‌آوری سعی کردم که پیوسته از پرارزش‌ترین متونی که مورد قبول مشایخ این مسلک است استفاده شود. در شرح اصطلاحات، از کتاب‌های پس از قرن هفتم و همچنین از تفاسیر قرآنی صوفیان و کتب تاریخی و تذکره‌های آنان نیز استفاده شده است. نویسنده ذیل هر اصطلاحی عین عبارتی را که پیشوایان صوفیه در آثارشان آورده‌اند، بدون کم‌وکاست نقل می‌کند. سپس برای درک بیشتر مفاهیم بسیاری از اصطلاحات، ذیل عنوان اقوال مشایخ، گفتار پیشوایان معروف این طایفه را می‌آورد. پس از آن، در حاصل کلام، به شرح و توضیح آنچه در نقل عبارات و کتاب‌ها و اقوال مشایخ آورده شده، می‌پردازد. او سرانجام ذیل عنوان «اما در مثنوی» می‌کوشد با نقل اشعار مثنوی آنچه را که مولانا در بیان هر اصطلاحی آورده است، نقل کند و شروحی بر آن بنویسد.

نویسنده در این کتاب با نگاهی فراتر از سنت‌گرایی و مدرنیسم، سنت و نوآوری و چگونگی پیوند پویای آنها را به عنوان مهم‌ترین مسئله هنر و ادبیات در جوامعی که دوره گذار را پشت سر می‌گذارند، درمی‌نگرد. نویسنده پس از تحلیل و تفکیک تعاریف سنت و نوآوری، معانی گوناگون دینی و ادبی آن را به روشنی باز نموده تا در پرتو آن، معنی، نقش و کارکردهای دو عنصر سنت و نوآوری را در هر اثر هنری و نیز در روند کلی تاریخ هنر و ادب آشکار سازد. در این مسیر به بررسی فلسفه تاریخ، تحول و تکامل هنر و ادبیات، جامعه‌شناسی، روان شناسی و مردم‌شناسی سنت و نوآوری در ایران و نیز مفاهیم کلی و بنیادین مانند شکل، محتوا، سبک و نسبت آنها با موضوع موردنظر پرداخته است. سپس سیر نقد ادبی در ایران، دگردیسی قالب‌ها و قواعد شعر فارسی از آغاز تا امروز، نوآوری سبک هندی و سنت‌گرایی دوره بازگشت، ویژگی‌های دوره گذار تا دوره جدید در آغاز قرن حاضر و .... را بررسی کرده است.

شورای فرهنگستان زبان وادب فارسی با برگزاری پنج نشست، اعضای جدید شورای علمی گروه «دانشنامه زبان و ادب فارسی در شبه قاره» را انتخاب کرد و عضویت دکتر قیصر امین‌پور، اسماعیل سعادت، علی اشرف صادقی، کامران خانی، مهدی محقق، فتح‌الله مجتبایی، حسین معصومی، محمدعلی موحد و سلیم نیساری به تصویب رسید. دکتر قیصر‌ امین‌پور به عضویت شورای واژه‌گزینی نیز انتخاب شد. یکی از این نشست‌ها امین‌پور درباره «تفاوت‌های زیبایی‌شناسی سنتی و نو» سخنانی ایراد کرد که به لحاظ اهمیت و تازگی، روزنامه ایران اقدام به انتشار آن می‌کند. این سخنرانی را مژگان گله‌داری تنظیم کرده و در دفتر دوم گزارش فرهنگستان زبان و ادب فارسی چاپ شده است. که چرا کسانی که به راحتی مشکلات خاقانی و انوری و تاریخ وصاف و کتاب‌های دشوار نثر و نظم را حل می‌کنند در برابر یک تعبیر از شعرهای نو، که نه لغت، نه تلمیح، نه تعقید معنوی و نه تعقید لفظی دارد، می‌ایستند و «یعنی چه؟» می‌آورند.