کتابخانه مجازی ادبیات

تأثیر تبریزی (1060 ـ 1131 ق) از شاعران پارسی‌گوی اواخر دوره صفوی و ستایشگر برخی از شاهان این دوره مانند شاه سلیمان و شاه سلطان حسین بود. او در اصفهان به دنیا آمد. جد پدری‌اش ابوالخان تبریزی و جد مادری‌اش محمدحسین چلبی بود که شاه عباس اول آنها را از تبریز به اصفهان کوچاند. او در اصفهان نزد دو تن از استادانش یعنی آقاحسین خوانساری و محمدطاهر قزوینی متخلص به وحید درس خوان.د مجموعه اشعار او در کلیات وی فراهم آمده است. او قصاید و مثنویات بسیاری حاوی مطالب و مسائل شیعه امامیه و در ستایش خدا و نعت رسول اکرم و خاندان عصمت و طهارت سروده است. در تصحیح این کتاب از چهار نسخه خطی استفاده شده که تاریخ نگارش غالب آنها فاصله جندانی با زمان مرگ شاعر ندارد.

این کتاب که اختصاص به تاریخ ادبیات آذربایجان و ترکی آذربایجانی دارد، در دو بخش و جلد مجزا آورده شده است. جلد اول آن درباره ادبیات ترکی آذربایجانی است و در جلد دوم به ذکر زندگی و ادبیات و شعر تعدادی از شاعران و نویسندگان ترکی آذربایجانی پرداخته شده است.

مولف کتاب در مورد موضوع کتاب می گوید: "... شرح غزلها بیشتر بر روش شرح تطبیقی استوار است که در ایران تقریبا بدیع و کم سابقه است. یعنی سعی نگارنده بر این است که بتوانم شرحی تطبیقی با عنایت به هر سه زبان اصلی عالم اسلام عربی و ترکی و فارسی بنگارم ...

در این کتاب برای اولین بار در ایران آثار به جا مانده از دیوان ترکی مولوی جمع شده است. مؤلف در بخش نخست کتاب ضمن ارائه‌ی متون اشعار ترکی مولوی به شرح و معنا و تفسیر کلیه‌ی ابیات و لغات آن‌ها می‌پردازد و در بخش دوم ترکی سرایانی را که بعد از مولوی و به تقلید از او شعر سروده‌اند و به قول مؤلف «منسوب به مکتب مولویه» بوده‌اند، معرفی می‌کند و نمونه‌ای از اشعار ترکی آن‌ها را نیز می‌آورد. کتاب، مقدمه‌ای در تاریخ شعر ترکی و بخشی در معرفی تذکره‌هایی که از مولویه سرایان سخن گفته‌اند و نیز نمایه‌ی قابل توجهی دارد