کتابخانه مجازی ادبیات

دعبل بن علی ابوعلی الخزاعی از شعراء معروف و مادح آل محمد و دارای علم و فضل و فصاحت و بلاغت و از ادبا و متکلمین بوده و او را تالیفاتی است از آن جمله کتاب طبقات الشعراء و کتاب الواحده فی المثالب العرب و مناقبها و دیوان مشتمل بر قصاید و مراثی بسیار که از آن قصائد است قصیده معروفه بتائیه که ما انرا د این مختصر با ترجمه مضامین آن به نظم فارسی ذکر می کنیم

کتاب «سراچه آوا و رنگ» گزیده ای است از قصاید، غزلها، قطعه ها و رباعیات خاقانی شروانی که به همراه درآمدی در شیوه سخن خاقانی و زندگی او، به انتخاب و شرح دکتر میرجلا ل الدین کزّازی فراهم آمده است. انتخاب و گزینش اشعار به گونه ای بوده که مخاطبان را با فضا و دنیای شعر خاقانی آشنا کند. در شرح ابیات، شیوه های بلاغی و نکات زیبایی شناختی، ریشه شناسی، واژه شناسی، باورشناسی، نمادشناسی، زبان شناسی تطبیقی و سبک شناسی مورد توجه بوده است.

يکي از راه‌هاي طبقه‌بندي تشبيه علاوه بر شيوه‌هاي متعارف، تقسيم تشبيه از ديد اغراق‌هاي هنري است که جدول آن هم با توجه به استعداد و خلاقيت سخنوران قابل گسترش است. هدف هنرمند در اين شگردهاي بياني، رهايي از افسردگي و کهنگي و رفع ابتذال از تشبيه و نوسازي آن است که موجب کشف افق‌هاي بيکرانه در سخن و تصاوير مربوط بدان مي‌شود. در مقاله حاضر، تشبيهات شيخ اجل سعدي درغزل از ديد اغراق‌هاي هنري، بررسي و براساس مباني نظري تبيين شده است و مواضعي را که هنرمند از اصل نظريه عدول کرده و به هنجار هنري و سبک شخصي خود دست يافته، بررسي نموده است. روش تحقيق دراين‌گفتار، کتابخانه‌اي است و با بهره‌گيري از فن تحليل و توصيف محتوا به نقد و تطبيق شواهد پرداخته و نتايج به دست آمده, طبقه‌بندي و ارائه شده است.

فردوسي هنگام برخورد با بسياري از واژگان و نام‌ها به ارايه معني و وجه تسميه آنها اقدام نموده است. گاه ريشه‌شناسي واژه‌ها در اين كتاب بزرگ بر اساس شكل ظاهري واژگان و با بهره‌گيري از آرايش‌هاي ادبي صورت گرفته است. به اين معنا كه فردوسي با استفاده از بديع لفظي و معنوي، اسلوب الحكيم، حسن تعليل، جناس اشتقاق و شبه اشتقاق، با واژگان برخورد هنري نموده و با ابتكار و تصرف‌هاي هنري براي خود اجازه برآيند سازي درباره برخي واژه، تعبيرها و نام‌ها قائل شده است. به علاوه در برخي از مواقع به توصيف ويژگي‌هاي معنايي اسم‌ها و واژگان پرداخته و بدون اشاره آشكار و صريح به ريشه واژگان، به درستي مفهوم آنها را توضيح داده كه اين امر بيانگر آگاهي كامل حكيم توس از منابع و مآخذ اصلي و درست فهمي آنها و نيز معرفت زبان‌شناختي و فقه اللغوي (واژه‌شناختي Philological ) است. در مقاله حاضر كه به روش كتابخانه‌‌‌اي تهيه شده برخوردهاي هنري، اشتقاق‌هاي عاميانه و توضيحات علمي فردوسي درباره ريشه و معني واژگان به شيوه توصيفي و توضيحي بيان شده است.