کتابخانه مجازی ادبیات

استفاده از زمان دستوري براي بيان مفاهيم وجهي، يا به عبارتي شيوه‌هاي استفاده از زمان دستوري به عنوان ابزار اعمال نظر گوينده در مورد محتواي گزاره در زبان فارسي، موضوعي است که در مقاله حاضر مورد بررسي قرار مي‌گيرد. نتايج اين بررسي نشان مي‌دهد که ساختارهاي زماني در زبان فارسي چه در زمان گذشته و چه غيرگذشته در قالب‌هاي مختلفي از جمله شرطي، انعکاس اشاره‌اي و ساختار تمنايي و التزامي به طور فعال در انتقال مفاهيم وجهي نقش دارند و در اکثر اين موارد زمان دستوري به کمک عناصر بافتي و نشانگرهاي وجهي به جاي ايفاي نقش اوليه مکان يابي زماني، نقشي وجهي را ايفا مي‌نمايد. همچنين به نظر مي رسد فرآيندهاي شناختي از جمله نگاشت استعاري و فضاسازي ذهني در کنار مسائل بافتي و کاربردشناختي، نقش ضروري در شکل‌گيري کارکردهاي وجهي زمان دستوري در زبان فارسي ايفا مي‌کنند.

در این مقاله برآنیم تا ضمن تبیین فرایند ترجمه به مثابه کنشی زبانی ـ فرهنگی، پیامدهای حاصل از تأثیرات پنهان ترجمه از زبان انگلیسی را بر مقوله وجهیت زبان فارسی مورد بررسی قرار دهیم و در قالب یک مطالعه اولیه آن دسته از صورت‌های دستوری و نقش‌های گفتمانی افعال وجهی را که در اثر ترجمه تغییر پیدا کرده‌اند شناسایی کنیم. برای انجام این کار، داده‌ها از گونه مکتوب روانشناسی تعلیم و تربیت انتخاب گردیدند و سپس در قالب دو گروه متون ترجمه‌شده و تألیفی در دو مقطع زمانی متفاوت به لحاظ مدت و میزان تماس زبانی دو زبان فارسی و انگلیسی، طبقه‌بندی شدند. در نهایت پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها میزان قوت و ضعف صافی فرهنگی زبان فارسی و همگرایی یا واگرایی افعال وجهی بررسی و ارزیابی شدند.