کتابخانه مجازی ادبیات

تسلط نفیسی به تاریخ و ادبیات ایران، سبب شده بود تا آثار تازه و پژوهشی پدیدآورد و تعداد خیلیی از متن‌های منثور و منظوم فارسی را به روشی علمی منتشر کند و از گمنامی بیرون آورد. کتابخانه شخصی و کم‌نظیری که به مرور وقت فراهم ساخته بود به او این امحل را می‌داد که به باارزش‌ترین مآخذ تاریخی و ادبی دسترسی داشته باشد. نفیسی مطالب را در سه جلد جمع آوری کرده است. جلد اول : طالب اوف و علی اکبر دهخدا؛ جلد دوم : محمد مسعود ، علی دشتی ، جهانگیر جلیلی و بزرگ علوی؛ جلد سوم : صادق هدایت. کتاب شاهکارهای نثر فارسی معاصر از سعید نفیسی به ضمیمه مقدمه جامع و تاریخچه مبسوطی از تحول و تکامل نثر فارسی از آغاز ادبیات کنونی تا زمان حاضر تا زمان حاضر و تعریف سبکهای ادبی به روش اروپایی و تقسیمات آن و تطبیق آن با ادبیات ایران است که در سال 1336 توسط انتشارات کانون معرفت به چاپ رسیده است

کتاب حاضر نسخه های خطی کتابخانه دانشکده ادبیات و مجموعه وقفی جناب آثای علی اصغر حکمت است که بالغ بر 5369 مجلد میشود به شرحی که در مجله دانشکده ادبیات و مجله راهنمای کتاب یاد شده است در دی ماه 1340 به دانشگاه تهران وقف کرده اند.

خواجوی کرمانی جزء دسته‌ای از شاعران است که غزل‌های آنان در سلسله تحول غزل میان سعدی و حافظ قرار داشته، یعنی آنکه قسمتی از غزل‌هایش مضامین عرفانی و اندرزی و حکمیات را همراه با مضامین عاشقانه و آمیخته با آنها، شامل بوده است. یکی از منظومه‌های برجای‌مانده از خواجوی کرمانی، مثنوی «گل و نوروز» است. این مثنوی داستانی عاشقانه است مربوط به نوروز شاهزاده ایرانی با گل دختر پادشاه روم. خواجو این مثنوی را به پیروی از کتاب خسرو و شیرین نظامی سروده و به جز وزن و ترتیب، بسیاری از ابیات خسرو و شیرین با اندکی تفاوت در این مثنوی آمده است و خواجو نیز به شاگردی نظامی اقرار کرده است. در این کتاب این مثنوی با تلخیص و بازنویسی آورده شده است.

مطالعه روابط و مشابهت‌های مکتب‌های ادبی از مباحث مهم ادبیات تطبیقی به شمار می‌رود. یکی از مناسب‌اترین مکتب‌های ادبی برای مقایسه با ادبیات کهن فارسی مکتب کلاسیسیسم است که بیشترین نقاط اشتراک میان مبانی ادبیات اروپایی و ادب فارسی را در آن می‌توان یافت. اصول و مبانی کلاسیسیسم را شاعر و نظریه‌پرداز بزرگ قرن هفدهم فرانسه نیکلا بوالو در کتاب منظوم خود به نام فن شعر به زیبایی بیان کرده است. مهم‌ترین اصل کلاسیسیسم یعنی خرد‌گرایی را در بنیاد نظریه شعر بزرگان ادب فارسی نیز می‌توان دید. در تاریخ نقد و نظریه‌های ادبی، بوالو در میان سلسله شخصیت‌های ادبی بزرگی چون ارسطو و لونگینوس و هوارس قرار می‌گیرد که کتابی درباره فن شعر نوشته‌اند. در اولین قسمت این مقاله، نخست ویژگی‌های مهم حیات فکری و ادبی در فرانسه قرن هفدهم و سپس زندگی و شخصیت نیکلا بوالو بررسی شده است. آن گاه برای تبیین جایگاه کتاب فن شعر وی پیشینه کتاب‌های فن شعر قبل از بوالو در اروپا به کوتاهی آمده است. در قسمت دوم مقاله، با استفاده از متن کامل نخستین سرود فن شعر، که حاوی کلیات و مبانی ادبی است، اساسی‌ترین اندیشه‌های ادبی بوالو بیان شده است. شباهت اندیشه‌های بوالو با نظریات ادبا و شعرای فارسی زبان که در سراسر مقاله یادآوری شده است، نشان می‌دهد که فن شعر بوالو را می‌توان محوری برای مطالعه تطبیعی اصول مکتب کلاسیسیسم و مبانی ادب کهن فارسی در نظر گرفت.