پیامبر گرامی اسلام(ص)، سرور جهانیان، چراغ هدایت و راهنمای بشر بوده است. مدح و ستایش ایشان از موضوعاتی است که پس از ظهور اسلام بسیاری از شاعران از زبانها و فرهنگهای مختلف به آن پرداختهاند. این موضوع در میان شاعران عرب زبان و نیز شاعران کُردزبان از اهتمام ویژهای برخوردار است و آثار ارزشمندی از آنان در اینباره برجای مانده است. عبدالرحیم برعی، شاعر یمنی قرن هفتم، و ملاعبدالکریم مدرس، شاعر توانمند کردزبان معاصر و مترجم قرآن کریم، دو شاعر هستند که بیشتر دیوان شعر خود را به حمد و ثنای پیامبر(ص) اختصاص دادهاند. نویسندگان این مقاله برآنند با تکیه بر مکتب آمریکاییِ ادبیاتتطبیقی و با استفاده از روش توصیفی ـ تطبیقی، سیمای پیامبر(ص) و مدح ایشان را در دیوان برعی و دیوان «ثهنا و سکالا» (ستایش و التماس) ملاعبدالکریم مدرس بررسی نموده؛ وجوه افتراق و اشتراک آن را در شعر آنها بیان کنند.
کتاب حاضر متن کامل سخنرانی دانشمند بزرگوار استاد جلال الدین همایی درباره مبعث حضرت پیغمبر اکرم (ص) به ضمیمه قصیده منقبت حضرت امیرالمومنین علی ابن ابیطالب (ع) که در سال 1344 توسط کتابفروشی فروغی منتشر شده است.
قصیده بُرده سروده بوصیری مشهورترین مدیحه نبوی عربی در 161 بیت در ده بخش پیرامون فضائل و ویژگیهای درخشان پیامبر گرامی اسلام می باشد. این اثر شکوهمند از همان آغازین سالهای پس از سرایش مورد توجه گسترده ادیبان، شاعران، هنرمندان و توده عظیم امّت مسلمان در سراسر جهان قرار گرفت که ترجمه و شرح برده به زبانهای مختلف فارسی، ترکی، اردو، انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، اسلاوی و بوسنیایی از نشانه های این اقبال جهانی است. در عصر حاضر احمد شوقی مصری در معارضه با بُرده قصیده ای بنام نَهجُ البُردَه در 190 بیت سروده است. هدف این نوشتار شرح تطبیقی دو قصیده ذکر شده است. شرح تطبیقی نیازمند اطلاعات و مطالعات فراوانی است، لذا پس از توضیحات کافی پیرامون مدائح نبوی، ضمن گذری اجمالی بر زندگی، احوال و افکار، آثار و اسلوب سرایندگان قصائد، تلاش شده، ابیات برده و نهج البرده با قلمی روان ترجمه و سپس شرح گردد. آنگاه به مقایسه هر دو قصیده و نقد هر یک با معیارهای علمی و ادبی رایج پرداخته شده. نتیجه تحقیق و تطبیق، برتری برده بوصیری را به وضوح تمام نشان می دهد.
ادبیات تطبیقی یکی از دانشهای نوپا، مفید و کارآمدی است که ادبیات کلیه ملل جهان را در مجموعهای به هم پیوسته و مقولهای واحد (علیرغم اختلافات شکلی و زبانی) معرفی میکند. مسلماً بسیاری از شاعران ایران زمین با سایر شاعران جهان (از جمله شاعران عرب) در شعر و زبان همانندی دارند. در آثار هر شاعری مضامین مختلفی مانند مضامین ادبی، سیاسی و اجتماعی به چشم میخورد، اما میان اشعار ملکالشعرایبهار و محمود سامی البارودی دو شاعر معاصر ایرانی و عرب، همانندیهای بسیاری وجود دارد. با توجه به همانندیهای شعر این دو شاعر در این مقاله، سعی بر آن است تا مضامین مشترک شعری آنان مورد بررسی قرار گیرد.