در ادبیات فارسی مخصوصا در شعر، غالبا به نکاتی برمیخوریم که اشاره به واقعهای تاریخی یا داستانی است و شاعر از آن واقعه با اشاره به شخص یا داستان به تمثیل و استعاره یاد کرده است و دریافتن لطف شعر و غرض شاعر جز با دانستن آن داستان یا اشخاص میسر نیست. گذشته از این در شعر فارسی همیشه به علوم مختلف از نجوم و منطق و عرفان و اصطلاحات ادبی اشاره شده است و درک مفهوم شعر محتاج آشنایی با این اصطلاحات است. این کتاب برای رفع اینگونه نیازها تألیف شده است تا هر خوانندهای بهآسانی بتواند موضوع اشکال یا ابهام را در آن بیابد و به مختصرترین عبارتی از نکته مقصود مطلع شود و راهنمایی باشد برای آنهایی که با ادبیات فارسی سروکار دارند تا از آن به عنوان مددی برای حافظه استفاده کنند؛ مطالبی که در این کتاب جمعآوری شده بدین ترتیب است: ترجمه حال بزرگان علم و ادب ایران که به زبان فارسی یا عربی آثار برجستهای دارند؛ نام بزرگان تاریخی که به طریقی در نظم و نثر ادبیات فارسی به آنان و سوانح زندگیشان اشاره شده است؛ نام و احوال اشخاص بزرگ داستانی که در ادبیات فارسی مورد تمثیل و استعاره و اشاره واقع شدهاند؛ نام و احوال پیامبران و بزرگان دین و داستانهای مربوط به ایشان که در ادبیات فارسی به آنان اشاره شده است؛ نام و عنوان و موضوع کتابهای مهمی که دانشمندان و ادیبان ایرانی به زبان فارسی یا عربی تألیف کردهاند و ...
این مجموعه دربرگیرندهی 65 مقالهی دومین همایش پژوهشهای ادبی است. این همایش در سال 1381 به همت مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس و با همکاری انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی و دانشگاه الزهرا برگزار گردید. مقالات عرضه شده در این مجموعه "زبان و ادبیات ایران باستان"، "ادبیات فارسی کلاسیک"، "ادبیات معاصر"، "زیباشناسی و بلاغت"، "نقد ادبی و ادبیات تطبیقی"، "زبان و ادبیات فارسی در خارج از مرزها"، "مطالعات زبانشناسی".
کتاب قرائت فارسی و دستور زبان برای سال دوم دبیرستانها، طبق برنامه جدید وزارت فرهنگ و تصویب شورای عالی کتب درسی و تالیف سعید نفیسی، محمدعلی روحانی، محمد نصرالله، دکتر مهدی محقق است که در سال 1338 منتشر شده است.
حسنک وزیر آخرین وزیر سلطان محمود غزنوی بود که به دستور مسعود غزنوی و به فتوای خلیفه بغداد تحت عنوان قرمطی بودن به دار آویخته شد. صحنه به دار آویختن حسنک که در تاریخ بیهقی آمده است بیشک یکی از شاهکارهای نثر قرن 5 فارسی است. تاریخ بیهقی بسیار مستند و قابل اعتماد است، همه جا وقایع را با عرضه داشتن اسناد حقیقی قابل اطمینان میسازد و درستی اخبار را تاکید میکند. از مزایای تاریخ بیهقی بیطرفی کامل مولف است، هرگز در مدح یا ذم مبالغه نکرده است، خاصه هرگز به ذم کسانی که از مقامات عالی معزول گشته و مغضوب دربار شدهاند نمیپردازد. کتاب تاریخ بیهقی همانقدر که از نظر تاریخ مهم است، از لحاظ ادبی نیز با ارزش است و نمونه بسیار عالی از نثر دوره غزنوی است
کتاب نسخه ای از قابوسنامه تالیف امیر عنصر المعالی کیکاوس بن اسکندر بن قابوس بن وشمگیر بن زیاراز خاندان زیاری است که در قرن چهارم و پنجم در گرگان و گیلان و طبرستان و قسمت بزرگی از نواحی مرکزی و غربی ایران فرمانروایی داشتند. قابوسنامه تاکنون به زبانهای ترکی، عربی، فرانسه، انگلیسی و آلمانی ترجمه شده و اصل فارسی آن چندین بار در ایران و هندوستان به چاپ رسیده است. ازآن جمله چاپی است به کوشش آقای سعید نفیسی و ماخذ آن نسخهای است که در سال 750 ه ق کتابت شده است. اما این ماخذ نسخه ای است مکتوب در سال 614 که در یکی از کتابخانه های ترکیه ضبط است و نسخه عکسی آن در کتابخانه دانشگاه تهران موجود است. نسخه های مختلف قابوسنامه به حدی با یکدیگر در کلمات و عبارات اختلاف دارد که قابل مقایسه نیست. اما این نسخه که اینک برگزیده ای از آن منتشر می شود، هم از جهت قدمت کتاب بر همه نسخههای دیگر رجحان دارد و هم از نظر صحت و اصالت عبارات.