کتابخانه مجازی ادبیات

بنا به كتاب‌هاي قدیمی بودايي، دو هزار و پانصد سال قبل فرزانه‌اي به اسم سدراته گوتمه در هند پيدا شد كه سير و سلوك خاصي در پيش گرفت و به «روشني» رسيد و بودا شد، يعني بيدار و روشن، آئيني بنياد نهاد كه آئين بودا ناميده شده است. كهن‌ترين متن‌هاي فلسفي ـ ديني موجود بودايي به زبان پالي در دست است كه يكي از زبان‌هاي هندو آريايي ميانه و زبان زادگاه بودا است. مجموعه‌ اين متن‌‌ها را خود بودائيان، پس از مرگ بودا، در سه بخش گرد آورده و بر آن نام تي پيتكه يا سه سبد نهاده‌اند و بوداشناسان غربي هم آن را كانون پاكي خوانده‌اند، يعني قانون بودا كه به زبان پالي نوشته شده است. موضوع اين كتاب، كه از گفتارهاي گوناگون متن‌هاي سه سبد فراهم آورده شده، گزارش «سه گوهر» بودايي است، يعني شرح زندگاني بودا و آئين او و انجمن رهروان كهن بودائي است، با همان آب و رنگ باستاني و بودايي آن. از بودا پرسيدند آيا به راستي پديده اي در جهان وجود دارد كه به آن علاقه من باشي؟ پاسخ داد: آري من به آن رشته ها و ريشه هاي مرطوب و ابريشميني كه زمين و آسمان را به هم وصل مي كنند و اين جهان خاكي را به آسمانها و افلاك پيوند مي دهند سخت علاقه مندم آري من باران را بسيار دوست دارم. ( متون تبتي، آئين ها و افسانه ها)ا او كه خود را به ريشه هاي ناب آسمان مي سپارد، چه آرام و نجيب بر زمين راه مي رود او با درك و فهم و شناختن و سپردن خود به ريشه هاي آسمان خود را براي سير در بي كرانگي آماده مي كند. نياز براي چنين انساني ديگر معني ندارد. ( چو آنگ، تسو، آثار مقدس دائويي)

این کتاب خواننده را از طرز اندیشه حکمای اسلامی درباره جسم و جوهر و عرض و صورت و آسمان و زمین و فرشتگان جان و خرد که زبرسوی این جهانند آگاه می سازد. و حقیقت مبدا و معاد و حشر و نشر و بعث و میزان و صراط و دوزخ و بهشت و جز آن را آشکار می کند و پایه عقاید را بر اساس استوار می نهد و ره پروردگار گیتی و دادار جهان را بر پویندگان آسان می سازد. نگارنده در این نقد جز دوره مباحث فلسفی از آغاز هستی تا روز رستاخیز که ویژه دیگر کتب فلسفی است پژوهشهای دانایان درباره مراحل پس از مرگ را گرد آورد. و در هر بحثی تا حدود توانایی از افکار شعرای عالیقدر که بدانها استناد توان کرد مایه گرفت؛ و سره آنرا با ذکر مآخذ دست داد.

در اين مقاله بر مبناي نقد اسطوره‌اي به تئوري تناسخ گياهي در شعر شاعران معاصر همچون سهراب سپهري و احمد شاملو پرداخته‌ايم و جلوه‌هاي قداست گياهان در پرتو استحاله روحاني و معنوي باز نموده شده است. همچنين نگرش اساطيري و شاعرانه سپهري و شاملو در اين بعد، با ارايه شواهد شعري ايشان تبيين شده است. هدف از اين پژوهش آن است که نشان دهيم آموزه‌هاي عرفاني و معنوي در قالب يک ارتباط تثليثي متشکل از تئوري چرخه زايش، زنده بيني و آنيميسم گياهي و انگاره‌هاي انساني، نباتات جهت بيداري و آگاهي انسان و رسيدن به شناخت واقعي در تفکر برخي از شاعران بزرگ به صورت خودآگاه يا ناخودآگاه نمودار شده است.

در اين مقاله درخت به عنوان نماد انسان و آرزوهاي انساني مورد تحقيق و بررسي قرار گرفته است. و گونه‌هاي مختلف قداست درخت با برخي از اساطير و اديان ملل، مانند اساطير ايران، هند، يونان، ژاپن ... و نيز برخي از اديان مطابقت داده شده است و اين موارد در بعضي از متون ادب فارسي هم چون شاهنامه فردوسي، کليات خمسه نظامي و منطق‌الطير عطار مورد بررسي قرار گرفته و نمايانده شده است که درخت در ميان سمبل‌هاي ادبي ما از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است.