کتابخانه مجازی ادبیات

این مختصر مقدمه‌ای است بر کتابی بنام The Mythology of Imperialism به قلم جونا رسکین که درباره ردیارد کیپلینگ، جوزف کانراد، ای. ام. فارستر، دی. اچ. لارنس و جویس کاری و آثارشان نوشته شده است. کتاب توسط محبوبه مهاجر در سال 1351 ترجمه شد و انتشارات شبگیر آن را به چاپ رساند.

سخنان مرد اخلاص و عمل و علم، علی (ع) پس از قرآن کریم پشتوانه فکری بسیاری از نویسندگان و شاعران بوده است. مانند کتب و رسایلی که صاحبان ذوق و شاعران فارسی زبان با به نظم درآوردن مضمون سخنان آن امام همام، ساخته و پرداخته‌اند. رساله حاضر نیز به جای آن که سخنان حکمت آموز علی (ع) را ترجمه و شرح کند و احیانا مفهوم آن را به گونه‌ای به رشته نظم کشد، آن را با اشعار دلپذیری از حکیم فردوسی و سخنان نغزی از دیگرناموران تالیف و ترکیب کرده است. مولف در جستجویی پیرامون سخنان علی (ع) در متون فارسی به کتاب "مطلوب کل طالب من کلام علی بن ابی طالب" رشیدالدین وطواط رسید از آنرو درصدد تصحیح آن به این شیوه برآمد

علي محمد افغاني با انتشار نخستين رمانش، شوهر آهوخانم، به اوج شهرت ادبي رسيد. انتشار اين رمان در سال 1340 با توجه به خلأ فعاليت خلاقه ادبي در سال‌هاي پس از کودتاي 28 مرداد 1332 و علل و عوامل اجتماعي، ادبي و تاريخي ديگري که در متن مقاله به آنها پرداخته‌ايم، با استقبال شگفت‌انگيز خوانندگان روبه رو شد. در پي استقبال خوانندگان، منتقدان ادبي نيز به ستايش نويسنده و رمان او پرداختند و از علي محمد افغاني به عنوان «بزرگ‌ترين رمان‌نويس معاصر» و از رمان شوهر آهوخانم به عنوان «بزرگ‌ترين رمان قرن» ياد کردند. اما افغاني با اينکه بعدها رمان‌هاي ديگري نوشت به دلايلي که بدان‌ها پرداخته‌ايم هيچ گاه نتوانست اقبال خوانندگان و منتقدان را مجددا به دست آورد. اکنون نيم قرن پس از انتشار اين رمان و پيوستن آن به تاريخ رمان‌نويسي معاصر ايران، مي‌توان با توجه به همه جوانب، به بررسي جايگاه علي محمد افغاني و رمان برجسته او در سير تکوين و تکامل رمان فارسي پرداخت و همچنين تاثر نويسنده را از ادبيات داستاني پيش از او و تاثيرش را بر داستان‌هاي پس از او نشان داد. وجوه جامعه‌شناختي و ادبي اين رمان نيز در اين مقاله بررسي شده است تا علل مقبوليت اين اثر در بين خوانندگان و جايگاهش در رمان فارسي دقيق‌تر تبيين شود.

نقد جامعه‌شناختی ادبیات، یکی از شیوه‌های نسبتاً نوین در مطالعات ادبی است. در این شیوه به بررسی ساختار و محتوای اثر ادبی و ارتباط آن با ساختار و تحولات جامعه‌ای که اثر مولود آن است می‌پردازند. آنچه در نقد جامعه‌شناختی ادبیات از اهمیت بیشتری برخوردار است، انعکاس تصویر جامعه در جهان تخیلی و هنری اثر ادبی و شکل‌های مختلف آن است. تاریخچه شکل‌گیری نقد جامعه‌شناختی ادبیات به صورت روشمند و علمی به آغاز قرن نوزدهم میلادی باز می‌گردد. در مطالعات جامعه‌شناختی ادبیات از محققانی نظیر مادام دواستال و ایپولیت تن باید نام برد که اولین بار سعی کردند به تعامل جامعه و ادبیات بپردازند. این محققان در پی بازنمایی تصویر جامعه در ادبیات و نحوه این بازنمایی بودند. بعدها اندیشمندانی چون جورج لوکاچ و لوسین گلدمن به پشتوانه مطالعات فلسفی و تاریخی سعی داشتند بین ساختارهای اجتماعی و ساختارهای ادبی داد و ستد متقابلی را نشان دهند. از مباحث دیگری نظیر جامعه‌شناسی محتواهای ادبی و جامعه‌شناسی انواع ادبی و جامعه‌شناسی تولید، توزیع و مصرف کتاب نیز در متن این مقاله سخن رفته است.