کتابخانه مجازی ادبیات

یکی از کتاب‌های ارزنده اجتماعی و سیاسی فارسی اغراض السیاسه اثر ظهیری سمرقندی، نویسنده نامدار سده ششم هـ.ق، است که جعفر شعار آن را در سال 1349 تصحیح و منتشر کرده است. متن مصحّح شعار که تا امروز تنها چاپ کتاب است، به دور از کاستی‌ها و لغزش‌ها و اغلاط چاپی و غیر چاپی نیست. در جستار حاضر صورت درست پاره‌ای از اغلاط کتاب به قرائن درون متنی و غیرمتنی نشان داده یا پیشنهاد شده است. در این پژوهش سندبادنامه و دیوان‌های شاعران پارسی یا تازی‌گوی مراجعی‌اند که در تصحیح پاره‌ای از واژه‌های نادرست نقش بسزایی داشته‌اند. مقابله پاره‌ای از عبارات اغراض السیاسه با عبارت دیگری از همین کتاب به عنوان قراین درون متنی، صورت درست پاره‌ای از اغلاط را نشان داده است.

هدف از نگارش این مقاله، به‌دست‏دادن تحلیلی جامع از نحو ساخت کنایی برپایه مشاهدات داده‌های زبان کردی است. در این پژوهش، با استناد به سیر تاریخی فعل‏های کنایی و همچنین ذکر شواهدی از ساخت‌های شبه‌کنایی، مانند گزاره‌ «داشتن»، گزاره «خواستن»، شکل مجهول تز فعل‏های دو‏مفعولی و نمونه‌های مشابه از لهجه هورامی، استدلال کرده‏ایم که الگوی کنایی، در ساخت‏هایی نمایان می‏شود که فعل متعدی (کنایی) نتواند به مفعول، حالت مفعولی بدهد و فاعل توسط یک هسته الحاقی، با گروه فعلی ادغام شود. در این تحلیل، گروه اسمی مفعول، با‏وجود فعل متعدی غیر‏مفعولی، با هسته گروه زمان، ارتباطی از‏نوع تطابق می‌یابد و از این طریق، حالت فاعلی می‏گیرد. گروه اسمی فاعل نیز در جایگاه مشخصگر گروه الحاقی، وارد مرحله اشتقاق می‏شود و پس‏از تطابق با هسته گروه الحاقی، حالت «به‌ای» می‌گیرد. در روی‏کرد مورد نظر در این مقاله، ساخت کنایی، الگویی جداگانه و‏یا زبان‏ویژه نیست؛ بلکه پدیده‏ای ثانویه و پیامد منطقی و طبیعی تعامل فرایند‏های مستقل در نحو زبان‌های کنایی است.

این کتاب شامل مجموعه سخنرانی‌های نوام چامسکی بنیان‌گذار دستور زایشی است که در سال 1986 میلادی در ماناگوا (نیکاراگونه) ایراد کرده است. چامسکی در این اثر به مسائل بنیادی مربوط به شر پرداخته و آن را در ارتباط با دانش زبان مورد بحث و بررسی قرار داده است. هدف از ترجمه این اثر، آشناکردن دانش‌پژوهان و دانشجویان علاقمند به زبان‌شناسی و علوم شناختی با بحث‌های نسبتاً جدید چامسکی در قالب نظریه حاکمیت و مرجع‌گزینی است. اجتناب چامسکی از طرح مسائل پیچیده در این کتاب، در آن را برای خواننده آسان و وی را آماده مطالعه بحث‌های تخصصی‌تر در این زمینه می‌سازد.

در این مقاله در بند 1 به معرفی و نقد تحلیل دبیر مقدم می‌پردازیم از آنچه وی آن را مبتدا در جملات بنیادی یا جملات ساده می‌خواند که حاصل حرکت نیست. در بند 2. به بررسی تحلیل ایشان از مبتدا در ساخت‌های حاصل از حرکت خواهیم پرداخت و مبتداسازی در ساخت‌های غیرارتقایی، ساخت‌های ارتقایی و تطابق نداشتن فاعل ارتقا یافته و فعل جمله ارتقایی را بررسی خواهیم کرد. در آن بند، نشان خواهیم داد که تلقی جابه‌جایی در ساخت‌های ارتقایی، به عنوان مبتداسازی، قادر به توصیف رفتار نحوی متفاوت عناصر جابه‌جا شده در ساخت‌های ارتقایی و تعلیل رفتار نحوی متفاوت عناصر جابه‌جاشده در ساخت غیرارتقایی و ارتقایی نیست.