کتابخانه مجازی ادبیات

واژه پرکاربرد سخن، از الفاظ کلیدی اکثر متون نظم و نثر ادبیات فارسی است، هر چند که چندان به چشم نمی‌آید. همه سخنوران ادب فارسی به طریقی با این کلمه نرد عشق باخته‌اند و درباره آن مثل‌ها و ضرب‌المثل‌ها پرداخته‌اند، گاهی برای ادای آن شرایطی نقل کرده‌اند. و زمانی آدابی برای سخنوری طراحی نموده‌اند که در این مقاله ارزش سخن و معانی گوناگون آن و ضرب‌المثل‌ها و ترکیباتی را که با این کلمه و مشتقات آن ساخته‌اند بررسی کرده‌ایم.

یکی از متنوع‌ترین انواع ادبی که در متون ادب فارسی بسیار رایج می‌باشد، حسب حال‌نویسی است، که اغلب اوقات در لابلای آثار گذشتگان و نویسندگان معاصر به صورت وصفی و گاهی به جنبه روانی به چشم می‌خورد. حسب حال‌نویسی همچنان که از نامش پیداست به نوشته یا سروده‌ای اطلاق می‌شود که نویسنده یا شاعر، درباره اخلاقیات و روحیات به ویژه در تأملات روحی و معنوی و وضع زندگی و کیفیت معاش خود، قلم فرسائی کرده و شرح احوال کنونی و سوانح حوادث شخصی و تیمار خواری زن و فرزند و ذکر پیری و حسرت بر جوانی خود را در حالت غم و تنهایی خویش به تصویر بکشد و در حقیقت نوعی بدیهه‌گویی بکند.